________________
જુ] ગુજરે
[૪૧૫ જ્યોર્જિયન દંતકથાનું સમર્થન મળે છે. એ કથા એવી છે કે એમને મહાન રાજા વખતંગ (ઈ. સ. ૪૬૯-૫૦૦), જેની અટક ગોર્ગસલ (વરૂ, સિંહ) હતી અને જેણે જિયાની અર્વાચીન રાજધાની ટીફલીસની સ્થાપના કરી હતી, તેણે ઓસેટીઓ અને અબસિયનને નમાવી અને દક્ષિણ આરમેનિયા ઉપર ફરી વળી ઈરાનના રાજા સાથે સંધિ કરી હતી અને ભારતવર્ષ ઉપર આક્રમણ કર્યું હતું; જેકે જિયાની અનુકૃતિઓ બહુ આધારભૂત ગણાતી નથી. પાંચમી સદીના અંતમાં માર્ગે આંતરતા સફેદ દૂની મહાન સત્તાને સામનો કરી જિયાને રાજા ભારતવર્ષમાં લશ્કર લઈ આવી શક્યો હોય અથવા તો લશ્કર મેકલી શક્યો હોય એવું ધારવું મુશ્કેલ છે. આ કથા કદાચ દક્ષિણ આરમેનિયાના અને ઉત્તર મીડિયાના ખઝરેએ તેઓના સંબંધી હેરત પાસેના બડેગીઝના સફેદ દૂણો સાથે જોડાવા તથા તેઓની સાથે ભારતવર્ષ ઉપર ચડાઈ કરવા કરેલી હિલચાલની ઝાંખી હોઈ શકે. આ સંદર્ભમાં એટલું નેધવું જોઈએ કે “એન્સાઈકલોપીડિયા બ્રિટાનિકા'માંના લેખક એ વાતની તરફેણમાં છે કે ખઝરે આરમેનિયને અને
ર્જિયનને ઘણું મળતા છે. આ મતમાં લેખક અરબ ભૂગોળવેત્તાઓ, જેઓ ખઝરને સહુથી સારી રીતે જાણતા હતા, તેઓને પિતાને ટેકે હોવાનું જણાવે છે.
સેલyકે અને સમાનતીઓના પૂર્વજો ઘોન્ઝને સંભવિત દાવાદની સંખ્યામાંથી કમી કરી શકાય એમ છે, કારણ કે તેઓ અગિયારમી સદી સુધી ઑસિસની દક્ષિણે પસાર થયા ન હતા. હવે રહે છે કુશાણો (ઈ. સ. ૧૦૦ થી ઈ. સ. ૪૦૦માં), કેદારો (ઈ. સ. ૩૮૦-૫૫૦), જુએ-જુએઓ (ઈ. સ. ૪૦૦૫૦૦) અને ખઝર અથવા સફેદ દૂણે (ઈ. સ. ૪૫૦-૭૦૦). કુશાણે
કનિંગહમ ગુજરોને પાછળ યુએચી તરફ લે છે, જે કાંતે કુશાણે અથવા ગુશાણે તરીકે ઓળખાતા મેટા યુએચઓ હતા, જેઓ લગભગ ઈ.પૂ. ૧૨માં કાબુલ ખીણમાં આવ્યા હતા, અથવા તો જેઓ કેદાર તરીકે ઓળખાતા નાના યુએચીઓ હતા, જેઓ લગભગ ઈ. સ. ૩૯૦માં ચિત્રાલ અને સ્વાત થઈને પિશાવર ઊતરી આવ્યા હતા. ગુજરાતની મોટા યુએચઓ સાથેની એકરૂપતા માનવાનું કનિંગહમને એક મુખ્ય કારણ એ જાતિનું બીજું નામ હતું. પણ ત્યાર પછી ખરો પાઠ “કુશણ હોવાનું દર્શાવ્યું છે. “કુશાણું” અથવા “ગુશાણુ” ને “ગુજર'ના મૂળરૂપ તરીકે સ્વીકારવાની મુશ્કેલી ફક્ત “શ”માંથી “ર” અને અંત્ય ‘ણમાંથી “ર'ના ફેરફારમાં જ નહિ, પણ કુશાણની સત્તાને અંત ઈ. સ. ૪૦ માં આવી ગયો ત્યાં સુધી ભારતવર્ષમાં ગુજ અથવા ગુજરને ક્યાંય ઉલ્લેખ આવતો નથી એમાં રહેલી છે.
