________________
૨ જુ]
ભીનમાલ
[૪૧૧
રાજપૂત અનુશ્રુતિ પ્રમાણે, પરમારે એક સમયે મરુસ્થલીમાં સર્વોપરી હતા અને રણના નવેય કિલ્લાઓનો કબજો ધરાવતા હતા, પંરતુ ઐતિહાસિક કાલમાં મારવાડમાં એમનાં મુખ્ય થાણ આબુ અને ચંદ્રાવતીની આસપાસ હતાં; જો કે બહાડમેર નજીક કિરાડુમાં આપણને એમની એક બીજી શાખા સત્તારૂઢ હેવાની ઝાંખી થાય છે. સોલંકી તવારીખમાં આબુના પરમાર રાજાઓને હરહંમેશ નિર્દેશ મળે છે, અને સોલંકી રાજાઓના સુવર્ણયુગ(ઈ. સ. ૧૦૯૪-૧૧૭૪)માં તેઓ એ રાજ્યના ખંડિયા હતા અને એમની ભીનમાલ શાખા, જે ક્યારેય પણ એ અલગ રાજસત્તા હોય તો તે, પણ મુખ્ય શાખાના પ્રારબ્ધને અનુસરી; જોકે ભીનમાલના અભિલેખ આ લાંબા ગાળા માટે કોઈ હકીકત આપતા નથી. માહિતીનો પછી મુદો અભિલેખ નં. ૫ આપે છે, જે મહારાવલ શ્રી જયતસિંહદેવના શાસનકાલમાંના સં. ૧૨૩૯(ઈ.સ. ૧૧૮૩)ને છે. આ નામ ખાસ રસપ્રદ છે, કારણ કે જેની પુત્રીના સૌંદર્યે અણહિલવાડના “ભીમ સેલંકી' અને દિલ્હીના પૃથ્વીરાજ ચૌહાણ વચ્ચે ખૂનખાર જંગ મચાવ્યો હતો તે આબુના છેલ્સી પરમાર” ની અહીં વાત છે, એ વિશે ભાગ્યેજ શંકા કરી શકાય એમ છે. મહારાવલની પદવીને કૃષ્ણરાજના મહાન દિવસ પછી કુટુબની પડતી દર્શાવતી નેંધવી જોઈએ.
તેરમી સદીના અંતની નજીકમાં, જૂની દુનિયા વિદીર્ણ થઈ જતી હતી અને પરમારોનાં લગભગ બધાં પ્રાચીન થાણાં એક પછી એક નાડોલના ચૌહાણાએ કબજે કરી લીધાં હતાં. ભીનમાલની પડતી ઈ.સ. ૧૨૦૦ ના અરસામાં અથવા થોડાં વર્ષો પહેલાં થઈ હશે, કારણ કે મહારાજાધિરાજ શ્રી ઉદયસિંહદેવના રાજ્યકાલને અભિલેખ નં. ૬ સં. ૧૨૬૨(ઈ. સ. ૧૨૦૬)ને છે. અભિલેખ નં. ૧૨ માંથી આપણને જાણ થાય છે કે ઉદયસિંહ, ચૌહાણ વંશના મહારાવલ શ્રી સમરસિંહદેવનો પુત્ર હતો. પુત્રને એકાએક થયેલ અભ્યદય એ પદવીના ફરકમાં સૂચિત થાય છે અને એમ અનુમાન થઈ શકે કે ઉદયસિંહ પોતે જ ભીનમાલનો વિજેતા હતો; જોકે ફાર્બસે આબુની છતને યશ લુણિગ નામે રાજાને આપે છે.
અભિલેખ . ૬ થી ૮ ઉદયસિંહના રાજ્યકાળ દરમ્યાનના હાઈ દર્શાવે છે કે એ ઓછામાં ઓછું, ઈ. સ. ૧૨૪૯ ના વર્ષ સુધી, જીવ્યા અને એથી એણે ઓછામાં ઓછું ૪૩ વર્ષ રાજ્ય કર્યું. ઈ. સ. ૧૨૭૪ ના અભિલેખ નં. ૧૦ માં પણ એને ઉલ્લેખ છે, પણ એવી રીતે કે એ હજી જીવતો છે એવો ચોક્કસ અર્થ ન નીકળે, કારણ કે લેખ એના પુણ્ય માટે એક માણસ, જે કદાચ જૂનો સેવક હશે, તેણે કરેલા દાનની જ વાત કરે છે. નં. ૧૨ માંની વંશાવળીમાં પણ
