Page Text
________________
૪૦૦]
મૈત્રક કાલ અને અનુ-મૈત્રક કાલ [[પરિ. જેના પાયાની નિશાનીઓ હજી દેખાય છે. ગૌતમના સરોવરને ઉત્તરપૂર્વ દિશામાંથી પાણી પૂરું પાડતું નાળું યજનશીલ નામના એક તપસ્વી બ્રાહ્મણે ખોવું હતું. આ નાળામાં એક શિલાલેખ છે, પરંતુ એમાંથી સં. ૧૧૧૭(ઈ. સ. ૧૬૦)ના સમય સિવાય કંઈ વંચાતું નથી. ગૌતમના શ્રીમાલમાં સ્થિર થયા પછી થોડાં વર્ષે ભૃગુઋષિને ત્યાં લક્ષ્મી નામે કન્યા જન્મી. જ્યારે કન્યા ઉંમરલાયક થઈ ત્યારે ભૃગુએ એને પતિ શોધવા માટે નારદજીની સલાહ લીધી. જ્યારે નારદજીએ લક્ષ્મીને જોઈ ત્યારે એમણે કહ્યું કે આ કન્યા વિષ્ણુ સિવાય કેઈની પત્ની બની શકશે નહિ. નારદજી વિષ્ણુ પાસે ગયા અને કહ્યું કે દુર્વાસા ઋષિના શાપના પરિણામે લક્ષ્મી ભૃગુ સિવાય કયાંય જન્મે જ નહિ અને તમારે એને પરણવું જોઈએ. વિષ્ણુ કબૂલ થયા. લગ્ન પછી વરવધૂ ગૌતમના દ્વીપથી આશરે અર્ધા ભાઈલ પૂર્વે આવેલા પવિત્ર ત્રિમ્બક તળાવમાં સાથે નાહ્યાં. પવિત્ર જળે વિસ્મૃતિને પડદે દૂર કર્યો અને લક્ષ્મીને પિતાને પૂર્વજન્મ યાદ આવ્યો. દેવતાઓ એની પૂજા કરવા આવ્યા. એમણે પૂછ્યું : આપની શી ઈચ્છા છે? લક્ષ્મીએ જવાબ આપે : જેવી રીતે આકાશ એના વાહન તારાઓથી સુશોભિત છે, તેવી રીતે આ પ્રદેશ બ્રાહ્મણનાં ઘરોથી સુશોભિત બને. ભગવાન એટલે કે વિષ્ણુએ એની આ ઈચ્છાથી પ્રસન્ન થઈને બ્રાહ્મણને બોલાવવા દૂતો મોકલ્યા અને દેવોના રથપતિ વિશ્વકર્માએ નગર બાંધ્યું. વિશ્વકર્માને સુવર્ણકંકણ અને સુવર્ણકમળોની માળા મળી. એ ઉપરાંત એવું વચન મળ્યું કે તમારું કામ લેકે વખાણશે અને તમારા વંશજો વાસ્તુશિલ્પમાં પ્રભુત્વ મેળવશે. દેવોએ કહ્યું કે આ શહેર જાણે કે શ્રી અથવા લક્ષ્મીની માળાઓથી શણગારાયું છે, માટે તે “શ્રીમાલ' કહેવાશે. જ્યારે ઘર તૈયાર થયાં ત્યારે બધા ભાગોમાંથી બ્રાહ્મણ એકત્ર થવા લાગ્યા. જ્યારે બ્રાહ્મણ એકઠા થયા ત્યારે લક્ષ્મીએ વિષ્ણુને પૂછ્યું કે બ્રાહ્મણેમાં પહેલા પૂજવાને લાયક ક્યાં છે? બ્રાહ્મણોએ માન્ય રાખ્યું કે ગૌતમને હકક સૌથી વધારે હતો. સિંધના બ્રાહ્મણોએ એને વાંધો લીધે અને તેઓ ધમાં પાછા ચાલ્યા ગયા. પછી વિષ્ણુ અને લક્ષ્મીએ બ્રાહ્મણોને વસ્ત્ર, ધન અને રત્નોની ભેટ આપી. શ્રીમાલ શહેરમાં આવીને વસ્યા હોવાથી એ શ્રીમાળી બ્રાહ્મણો' તરીકે જાણીતા થયા.
સિંધના ગુસ્સે થયેલા બ્રાહ્મણોએ પિતાના પ્રદેશમાં જઈને સમુદ્રની પૂજા કરી. એમની વિનંતીથી સમુદ્ર સારિકા રાક્ષસીને શ્રીમાલનું નિકંદન કાઢવા મેકલી. સારિકા પરણવા લાયક થયેલી બ્રાહ્મણ કન્યાઓને ઉપાડી ગઈ. પિતાનું રક્ષણ કરનાર કોઈ ન હોવાથી બ્રાહ્મણો આબુ જઈને રહ્યા. શ્રીમાલ ઉજજડ થઈ ગયું અને ઘર ખંડેર થઈ ગયાં. શ્રીમાલ લાંબે વખત ઉજજડ રહ્યા પછી, એક વૃત્તાંત
| SR No. | 032606 |
| Book Title | Gujaratno Rajkiya ane Sanskritik Itihas Part 03 Maitrak Kal ane Anu Maitrak Kal |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Rasiklal C Parikh, Hariprasad G Shastri |
| Publisher | B J Adhyayan Sanshodhan Vidyabhavan |
| Publication Year | 1974 |
| Total Pages | 590 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 15 MB |