Page Text
________________
૩૯૪]
મૈત્રક કાલ અને અનુ-મૈત્રક કાલ પરિગોળ ગૂંચળાંની હારવાળી, ખભા ઉપર લટકતાં લાંબા ગૂંચળાંની ચાર લટોવાળી, અને માથાની ટોચના ઉપર વાંકડિયાં ગૂંચળાંવાળી, બનાવટી વાળની ટોપી છે. મુકુટને ત્રણ સીધાં ઊભાં મુખ છે. નાક ઉપરનું આગળનું મુખ અને કાન ઉપરનાં મુખ બે ગોળ પટ્ટાથી જોડેલાં છે. પહેલી નજરે જમણા હાથમાં રહેલો પથ્થરને ગોળો એ રાજાએ સરોવરમાં પધરાવવા માટે હાથમાં પકડેલું નારિયેળ હશે એમ લાગે છે. પરીક્ષણ કરતાં જણાય છે કે આ ગાળાની ડાબી બાજુએ મનુષ્યના કાનને ઘણું મળતું આવતું આગળ પડતું અર્ધ વર્તુળ છે. વળી આ કાનની ઉપર જાણે કે પાઘડીનો વળ હોય તેવા ત્રણ વીંટા પણ છે. અને જમણે કાન કાંત દાઢી નીચે ખેંચેલા પાઘડીના છેડા વડે અથવા તો અર્ધા વાળેલા હાથની આંગળીઓ વડે ઢંકાઈ ગયો હશે. ગોળાના આગલા ભાગને જાણી જોઈને તોડી નાખવામાં આવ્યો છે, એ હકીકત એનાં માનુષી લક્ષણોને લીધે એના પર મુસ્લિમોની ગદા પડી હોવાના મતને વધુ સમર્થન આપે છે. સ્થાનિક બ્રાહ્મણ આગ્રહપૂર્વક કહે છે કે આ ગોળો કાંતો ગોળ લાડુ છે અથવા સમર્પણવિધિ દરમ્યાન રાજાએ જમણે હાથમાં રાખેલી મૂઠીભર માટી છે. પણ એક તપ નામનો બ્રહ્મભટ્ટ અભુત રીતે સાચી માહિતી આપતો હતો. એ ભારપૂર્વક કહેતો હતો. કે આ પથ્થરને ગોળો એ મનુષ્યનું મસ્તક છે. રાજાએ શા માટે મનુષ્યનું મસ્તક હાથમાં પકડ્યું છે એ સમજાવવા તપ્પ નીચેની વાત આપે છે: જેવો લગ્નવિધિ પતે કે તરત જ પ્રત્યેક વરનું મસ્તક લઈ જઈને સકા નામની એક રાક્ષસી બ્રાહ્મણને ક્ષીણ કરતી હતી. રાજાએ પ્રતિજ્ઞા લીધી કે દેવી ચામુંડાની મદદથી હું આ અનિષ્ટને અંત આણીશ. એક રાત્રે એકસો બ્રાહ્મણ યુગલોનાં લગ્ન ગોઠવવામાં આવ્યાં. રાજા પાસે બેઠે. જ્યાં સુધી રાજા જાગતે રહ્યો ત્યાં સુધી રાક્ષસીએ ત્યાં આવવાની હિંમત કરી નહિ. જ્યારે સામું લગ્ન થતું હતું ત્યારે રાજાને ઊંઘ આવી ગઈ. સત્યા અંદર આવી અને છેલ્લા વરરાજાનું માથું લઈ ગઈ કન્યાએ રાજાને જગાડ્યો અને કહ્યું કે હું તમને શાપ આપીશ, તમે બીજાઓની ચોકી કરી અને મારા માટે ન કરી. રાજાએ એની ઈષ્ટદેવી ચામુંડાને પૂછયું કે હવે મારે શું કરવું. ચામુંડાએ કહ્યું: સત્કાની પાછળ ઘોડા ઉપર જા. રાજા ઘોડા પર સત્કાની પાછળ ગયે. શ્રીમાલથી ૧૪ માઈલ દૂર એણે સત્યાને પકડી અને મારી નાખી. પણ એ મરતાં પહેલાં વરરાજાનું માથું ખાઈ ગઈ હતી. હવે શું કરવું એમ રાજાએ ચામુંડાને પૂછ્યું. ઈષ્ટદેવીએ કહ્યું કે મારામાં વિશ્વાસ રાખ. રાજા ઘોડા પર શ્રીમાલ પાછો આવ્યો. એ નગરમાં પ્રવેશતો હતો ત્યાં કુળદેવીએ એને એક માળી બતાવ્યો અને કહ્યું કે એનું માથું કાપી લે. રાજાએ એ પ્રમાણે કર્યું. દેવીએ પડતું માથું ઝીલી લીધું, વરની ડેકને
| SR No. | 032606 |
| Book Title | Gujaratno Rajkiya ane Sanskritik Itihas Part 03 Maitrak Kal ane Anu Maitrak Kal |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Rasiklal C Parikh, Hariprasad G Shastri |
| Publisher | B J Adhyayan Sanshodhan Vidyabhavan |
| Publication Year | 1974 |
| Total Pages | 590 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 15 MB |