________________
૨ જુ]. ભીનમાલ
[૩૯૩ જેકેપ
જેકેપ અથવા યક્ષ સરોવરની ઉત્તર પાળ પાસે પીલુ વૃક્ષના થડને અઢેલેલી આશરે ચાર ફૂટ ઊંચી, ૨', ૬” પહોળી અને ૧ ફૂટ જાડી શિલા છે. આ શિલામાં, અજબ કુશળતાથી, બેઠેલા રાજાની પ્રતિમા કંડારવામાં આવી છે. ગદાના પ્રહારોથી પ્રતિમાને ઘણું નુકસાન પહોંચ્યું છે. નાક અને મેં ભાંગી ગયાં છે. અર્ધો જમણો હાથ, આખો ડાબો હાથ અને પગ જતા રહ્યા છે અને પગનાં ચાપાં તેમજ લગભગ આખી બેઠક અથવા સિંહાસન અદશ્ય થયાં છે. પ્રતિમા સાંકડા સિંહાસન (એટલે કે સિંહ વડે ટેકવાતા સાંકડા આસન) પર બેસાડેલી છે. જમણે હાથ ઘૂંટણ પર ટેકવેલો છે ને એ આશરે છ ઈંચ વ્યાસને પથ્થરને એક ગોળો ધારણ કરે છે. ડાબું ચામું જમણ ચાપાની માફક પાછળ લીધેલું હતું અને ડાબે હાથ દેખીતી રીતે ડાબા ઘૂંટણ પર ટેકવેલ હતો, પણ આજે પથ્થરની બાજુ પર ફાટ સિવાય કશો અણસાર નથી, તેથી ડાબા હાથ અને ડાબા પગની સ્થિતિ અનિશ્ચિત છે. મસ્તક મોટું છે. વાળ મસ્તકની ટોચ પરથી આશરે બે ફૂટ નીચે, ચાર ગૂંચળાંઓમાં ખભા પર પડે છે અને ગૂંચળાંઓ ઉપર, અથવા વધારે સંભવિત લાગે છે તે બનાવટી વાંકડિયા વાળની ટોપી ઉપર, મુકુટ છે, જેમાં વચ્ચે પુષ્પમંજરી અને બાજુએ બે ગોળ પટ્ટાઓ વડે જોડેલાં એ ઊભાં આભૂષણ છે. મુખ ભાંગીને ચપટું થઈ ગયું છે. એ દાઢી મૂછ મૂડેલું અથવા કંઈ નહિ તો દાઢી વિનાનું લાગે છે. દરેક કાનમાંથી ભારે એરિંગ લટકે છે. કોલર જેવો એક કડક પટ્ટો કંઠની આસપાસ વીંટળાયેલો છે અને કંઠ પર લટકતી મણકાઓની અથવા પતરીઓની સેરો એટલી બધી ઘસાઈ ગયેલી છે કે બરાબર ઓળખાતી નથી. બંને હાથ ઉપર ઊંચે બાજુબંધ છે અને ડાબી બાજુના બાજુબંધ ઉપર વચ્ચે હજી સિંહનું મુખ સ્પષ્ટ દેખાય છે. જમણા હાથ પર વચ્ચે મણકાઓની હારવાળો અને બહારના બે પટ્ટાઓને બનેલ બાજુબંધ છે. કમરની આસપાસ હળવો પડ્યો છે. એનાથી નીચે કંદર અને કોપુલ અથવા ધોતિયાની ગાંઠ છે. મેં-કળા વિનાનું મુખ અને ભાંગેલા હાથપગ હોવા છતાં આ પ્રતિમા ગણનાપાત્ર ભવ્યતા દર્શાવે છે. મસ્તક સરસ બેસાડેલું છે અને ગૂંચળાં અને મુકુટ અસરકારક સુશોભનરૂપ છે. છાતી અને પૂરું ગોળ ઉદર કુશળતાથી કંડારવામાં આવ્યાં છે. સપ્રમાણતામાં મુખ્ય ખામી વધારે પડતા ટૂંકાવેલા નીચલા હાથ અને પગ તથા સિંહાસનનું સાંકડાપણું પથ્થરની ઓછી જાડાઈને લીધે છે. જેવાલાયક મુખ્ય વિગતો પ્રતિમાનું શિરેષ્ટન અને એના જમણા હાથમાં રહેલો પથ્થરને ગોળ છે. શિરવેઝન એ ભવાં આરપાર વાંકડિયા
