________________
ખંડ ૪
પુરાવસ્તુ
પ્રકરણ ૧૪ સ્થળતપાસ અને ઉત્ખનન દ્વારા મળતી માહિતી
ગુજરાતમાં આદ્ય--ઐતિહાસિક તથા પ્રાચીન અતિહાસિક કાલનાં સ ંશાધનાના પ્રમાણમાં મૈત્રક તથા અનુ-મૈત્રક કાલની પુરાણી વસ્તુઓનું સ ંશાધન ઓછું થયેલુ હોવા છતાં એમાં કેટલીક નોંધપાત્ર શેાધ થયેલી છે (નકશે। ૪). આ સ ંશોધનેાના પરિણામે આ કાલનાં નગરા તથા ગામામાંથી માટીકામના નમૂના, મુદ્રા, ધાતુના નમૂના, તળાવા વગેરે ઘણી સામગ્રી પ્રાપ્ત થઈ છે. આ તમામ સામગ્રી પરથી જાણવા મળે છે કે આ કાલનાં ઘણાં ગામ અને નગરા સાતમી–આઠમી સદી પછી નાશ પામ્યાં હતાં તેમજ કેટલાંક પર લાંબા વખત સુધી કાઈ વસ્તી થયાનાં ચિહ્ન મળતાં નથી. આવી મહત્ત્વની અતિહાસિક અધટનની બાબતે મળી આવેલી હાઈ એનું અહીં અ`ધટન કરવાને બદલે આ યુગની પુરાવસ્તુના ખ્યાલ આપવાને ઉદ્દેશ નજર સમક્ષ રાખીને અહીં કેટલીક માહિતી આપી છે. માટીની વસ્તુઓ
આ કાલ પૂર્વેના કાલની માફક આ કાલના માટીના અવશેષોમાં વાસણા, રમકડાં, પૂતળીઓ, ઈટા, વગેરે ગણાવાય. આ પૈકી વાસણાનાં ઠીકરાં મેટા પ્રમાણમાં મળી આવ્યાં છે.
૨૧
