________________
મૈત્રક કાલ અને અનુ-મૈત્રક કાલ
[ત્ર.
યથરિબ–વાસીઓએ હઝરત મેહમ્મદને ખૂબ ભાવથી આવકાર્યાં. આ બનાવના ઉપલક્ષમાં એ શહેરનું નામ પાછળથી મદીનતુનખી, એટલે કે ‘નખીનું અર્થાત્ પેગમ્બરનું શહેર' પડયું. એ પછી અરખા એને અમદીના નામથી એળખતા રહ્યા અને ઈરાનીએ એ માટે માત્ર મદીના' શબ્દ વાપરતા રહ્યા.
$ ]
હઝરત મેાહમ્મદની હિજરત પછી મક્કાના લેાકેાએ એમને તથા ઇસ્લામને ખતમ કરવા મદીના ઉપર આક્રમણ કરવાની કાર્યવાહી કરવા માંડી અને પેગમ્બરે પણ એમને સામને કરવાની તૈયારી રાખી. ઈ. સ. ૬૨૪ માં મદીનાના નૈઋત્ય ખૂણામાં ૧૩૩ કિ.મી. (૮૩ માઈલ)૪૭ ઉપર આવેલા ખદ્ર સ્થળ આગળ લડાઈ થઈ તેમાં ત્રણસેા તેર મુસ્લિમેાની નાનકડી ફાજે એક હજાર મક્કાવાસીએના લશ્કરને શિકસ્ત આપી. મુસ્લિમાની એ પ્રથમ અને નિર્ણયાત્મક ફતેહ હતી. એને પરિણામે ઇસ્લામ પ્રત્યે ઉત્સાહી વર્ષાંતે પુષ્ટિ મળી, અર્ધદગ્ધ લકાને વિશ્વાસ આવ્યા અને નિઃસ્પૃહી પ્રભાવિત થયા.૪૮ હઝરત માહમ્મદને એ પછી અનેક લડાઈએ લડવી પડી. તે મક્કાવાસીઓ થાક્યા અને ઈ. સ. ૬૩૦ માં એમણે હઝરત મે।હમ્મદની ઉપર ઈમાન લાવીને જહેર કર્યું કે લા ઇલાહા ઇલ્લલાડુ મેાહદુર્ રસુલુલ્લાહ'.
B.
એ પછી મે વરસ બાદ એટલે કે ઈ. સ. ૬૩૨માં હઝરત મેાહમ્મદ પેગમ્બર ટૂંકી માંદગી ભોગવી અલ્લાહની રહેમતમાં પહોંચી ગયા.
એમણે સ્થાપિત કરેલા મઝહબના નામ ‘ઇસ્લામ' શબ્દના મૂળમાં સુલેહશાંતિનેા ભાવ સમાયેલા છે, અને તેથી અલ્લાહની ચ્હાને સ ંપૂર્ણ રીતે શરણે રહેવુ એવા એને અધટાવાય છે. એ ઉપરથી સ ક અલ્લાહ અને એના સર્જન સાથે સુલેહશાંતિ રાખનાર તે મુસ્લિમ હેાવાની માન્યતા છે. ‘ કુરાને શરીફ, ' જેમાં હઝરત પેગમ્બર ઉપર ઊતરેલી વહીએ સંગૃહીત છે તે, મુસ્લિમેાની મહુખી કિતાબ છે.
'
હઝરત માહમ્મદે અરખામાં જે અદ્ભુત જાગૃતિ આણીને એક સલ્તનત ઊભી કરી હતી તેને લઈને એના ખલીફાએ એટલે કે ઉત્તરાધિકારીઓની સત્તા નીચે રહીને તેઓ એમના મઝહબના પ્રચારનાં ઝનૂન અને આવેશમાં સમૃદ્ધ પડેાશીઓનાં ધનદોલતનો કબજો મેળવવાને પ॰ એમની મરુભૂમિમાંથી બહાર નીકળી પડયા. પેગમ્બરના અવસાન પછી એક સદીથી ઓછા ગાળામાં એમના વિજ્રયાનું વર્તુળ પશ્ચિમ તેમજ પૂર્વમાં મોટા પાયા ઉપર વિસ્તાર પામ્યું અને એમની ખિલાફતની આણુ સિંધ સુધી વરતાઈ.
