________________
૧૩ મું] ધર્મસંપ્રદાયે
[૨૫ ઉપાડી. હઝરત મોહમ્મદ ઉપર એમને અતિ વહાલ હતું, પરંતુ ભારે કૌટુંબિક જવાબદારીને લઈને એ ભત્રીજાને શિક્ષણ અપાવી શક્યા ન હતા. એ એમને પોતાના વ્યવસાયમાં હંમેશાં સાથે રાખતા હતા તેથી વેપારમાં એમને ઘણે અનુભવ મળે. એ સાથે યહૂદીઓ અને ખ્રિસ્તીઓના સંપર્કમાં આવતાં એમના ધર્મોને એમને પરિચય પણ કેળવાતો રહ્યો. એમની ધંધાની કુનેહ તથા એમનું ઊંચું ચારિત્ર્યબળ જોઈને ખદીજા નામની એમના જ કબીલાની એક માલદાર વિધવાએ એમને પોતાને માલ વેચવા આપવા માંડ્યો. થોડા જ સમય બાદ એ સંબંધથી એમની નેકી ઉપર એ એટલાં તો પ્રસન્ન થયાં કે એમણે એમની સાથે શાદી કરી. એ સમયે હઝરત મહમ્મદની ઉંમર પચીસ વર્ષની અને ખદીજાની ચાળીસ વર્ષની હતી.
આ વ્યવસ્થાથી હઝરત મોહમ્મદ આજીવિકા રળવાની ઉપાધિમાંથી મુક્ત થયા અને તેથી એમને અંતરની ઈચ્છા મુજબ યતીમ અને બેવાઓને મદદ લેકેના માંહોમાંહેના ઝગડાઓને નિકાલ અને કલ્યાણનાં એવાં કાર્યોમાં પ્રવૃત્ત રહેવા સાથે મક્કાથી થોડે અંતરે આવેલી હિરા નામની ગુફામાં ભરાઈને એ એકાંતમાં અલ્લાહનાં ચિંતન અને ધ્યાનમાં સમય પસાર કરવા મંડી પડ્યા.
આ સર્વને પરિણામે ચાળીસ વર્ષની એમની વયે અલ્લાહ તરફથી એમના ઉપર વહી ઊતરવા લાગી અને તેઓ પેગમ્બર બન્યા. સેંકડો કુટુંબ સાથે સંબંધ ધરાવતી જુદી જુદી મૂતિ એને બદલે એક નિરાકાર સર્વશક્તિમાન અલ્લાહની ઈબાદત કરવાને બોધ એમણે કરવા માંડ્યો. તમામ અરબ નિવાસીઓની એક સંયુક્ત કોમ બનાવવી, એમના મઝહબી તથા સામાજિક કુરિવાજો અને એમની નુકસાનકારક રૂઢિઓને તોડી એમનું જીવન પવિત્ર અને ઊંચું કરવું અને સૌ કરતાં વિશેષ તેઓમાં માનવ માત્રની સમાનતા અને ભ્રાતૃભાવ કેળવ એ એમના ઉપદેશેનું ધ્યેય હતું. શરૂઆતમાં ધીમી ગતિએ એમને અનુયાયીઓ મળતા રહ્યા. અને અલ્લાહની પ્રેરણા અનુસાર તેઓ એમના મઝહબને પ્રચાર કરતા રહ્યા. એ કાર્યમાં એમનો તથા એમના અનુયાયીઓનો એમના જ લોકોએ સખત વિરોધ કર્યો અને પરિણામે એમને વિવિધ પ્રકારની યાતનાઓ વેઠવી પડી. અંતે જાન બચાવવા પોતાના અનુયાયીઓને આગળ રવાના કરી એમને મક્કા છોડી એની ઉત્તરે ત્રણસો માઈલ ઉપર આવેલા યથરિબ શહેરમાં પહોંચવું પડ્યું. એ બનાવ ઈસ્લામની તવારીખમાં “હિજરત' નામથી ઓળખાય છે. એનાથી હિજરી સનની શરૂઆત થઈ હતી. એના દિવસની ગણતરી ચંદ્રમા અનુસાર થાય છે.
