________________
૧૧ સુ]
ભાષા અને સાહિત્ય
(૧૯
એમણે ‘ અનુયાગદારચૂણિ' રચી છે. એમાં તલવર, કૌટુંબિક, ભ્ય, શ્રેષ્ડી, રથ, યાન, શિબિકા આદિના અર્થ સમજાવ્યા છે. સંગીતશાસ્ત્રના કાઈ પ્રાકૃત ગ્રંથનાં ત્રણ પદ્ય પણ નાંધ્યાં છે.
એમણે રચેલા ‘બૃહત્ક્ષેત્રસમાસ 'માં જમૂદ્દીપ, લવણ સમુદ્ર, ધાતકી ખંડ, કાલાધિ અને પુષ્કરા` આ પાંચ પ્રકરણામાં દ્વીપ અને સમુદ્રોનું વર્ણન છે. એમનાં બૃહત્સંગ્રહણી 'માં ચાર ગતિના જીવાની સ્થિતિ વગેરેના સંગ્રહ છે.
એમના ‘ વિશેષણવતી 'માં વનસ્પતિ-અવગાહ, જલાવગાહ, કેવલજ્ઞાનદર્શન, ખીજસવત્વ આદિ વિષયાનું સૈદ્ધાંતિક વર્ણન છે.
ધ્યાનશતક'માં આ, રૌદ્ર, ધ અને શુકલ ધ્યાનાનું
એમના
વર્ણન છે.
કાટ્ટાય વાદિગણિ ક્ષમાશ્રમણ (છઠ્ઠો સૈકા)
આ. જિનભદ્રગણિ ક્ષમાશ્રમણના ‘ વિશેષાવશ્યકભાષ્ય ' ઉપરની સ્વેાપન વૃત્તિની અપૂર્ણ રચનાને કાટ્ટાય વાદિગણિ ક્ષમાશ્રમણે પૂરી કરી. આ અનુસ ંધાન કરેલી વૃત્તિમાં એમણે શરૂઆતમાં જણાવ્યું છે કે નિર્માષ્ય ષષ્ઠાળવવ્યારણ્યાનું દ્ધિ વિવતા: પૂગ્યા: (છઠ્ઠા ગણધરનું વ્યાખ્યાન પૂર્ણ કરીને પૂજ્ય જિનભદ્રગણિ સ્વર્ગવાસી થયા). એ પછીની વૃત્તિ કાટ્ટાય ગણિએ રચી પૂર્ણ કરી છે.
આ કાટ્ટા`ગણિ જિનભદ્રગણિના શિષ્ય કે એમની પરંપરાના કે એમના સહવાસી મુનિ હશે અને એમની સાથે રહીને લેખનપ્રવૃત્તિમાં આચાય ને મદદ કરતા હશે, એટલે એમના સમય જિનભદ્રગણિના સમકાલીન ગણાય અને વિહારભૂમિનાં સ્થળેા પણ એ જ હોય એમ માની શકાય.
આ સિવાય એમની ખીજી કૃતિ કે જીવન સંબંધી કાઈ માહિતી મળતી નથી.
સિદ્ધસેનગણિ (છઠ્ઠો સૈકા)
આ. જિનભદ્રગણિ ક્ષમાશ્રમણે રચેલા ' જીતકલ્પ' ગ્રંથ ઉપર રચાયેલી ચૂર્ણિ સિદ્ધસેનગણિની એક માત્ર કૃતિ છે. એ સિવાય એમની ખીજી માહિતી મળતી નથી. આ. સિદ્ધસેનગણિ આ. સિદ્ધસેન ક્ષમાશ્રમણથી ભિન્ન છે, સંભાવના
