________________
११ ] ભાષા અને સાહિત્ય
[२९७ એ જ ગ્રંથમાં ગુર્જર પથિકે અપભ્રંશમાં ગાયેલે દુહો આ પ્રકારે છેઃ
"जो णवि विहुरे विभजणउ धवलउ कढ़इ भारु ।
सो गोढगण-मंडणउसेसउ व्व जं सारु ॥” ३७ જે વિષમ સંકટ સમયમાં હિંમત હારી જતો નથી અને શેષનાગની જેમ ભારને બહાર ખેંચી કાઢે છે તેવો સમર્થ બળદ ગોષ્ઠીંગણની શોભારૂપ છે અને એ જ सा२३५ छ'.
એ જ ગ્રંથમાં પ્રાકૃતમિશ્ર અપભ્રંશમાં ગદ્યસંદર્ભ:
“सो व दुज्जणु कइसउ । हूं, सुणउ जइसउ, पढमदंसणे च्चिय भसणसीलो पट्ठिमासासउ व्व। तहेव मंडलो हि अपच्चभिण्णायं भसइ, मयहिं च मासाई असइ । खलो घई मायाहि वि भसइ। चडप्फंडतहं च पट्टिमासाइं असइ त्ति। होउ काएण सरिसु, णिच्चकरयरणसीलो छिड्डपहारि व्व।"३८
એ દુર્જન કેવા પ્રકારના હોય છે? હા, સાંભળો, એ એવા હોય છે કે પ્રથમ દર્શને ભસનારા હોય અને પીઠ પાછળ ખૂબ નિંદા કરનારા હોય; જેમકે, કૂતરે અજાણ્યા તરફ પહેલાં ભસવા માંડે અને પછી મડદાનું માંસ ખાય છે. ખલ પુરુષો માતાને પણ ભસે છે અને પાછળથી ખૂબ નિંદા કરે છે. વળી, એ “કા” 'કા' શબ્દ કરનાર અને ચાંદામાં ચાંચ મારનાર કાગડા જેવા પણ હોય છે.”
એ જ ગ્રંથમાં તળપદી પ્રાકૃતિ-સંસ્કૃત મિશ્ર ભાષામાં છાત્રોની વાતચીતનો ગદ્યસંદર્ભ આ પ્રકારે છે :
" जनार्दन ! प्रच्छहुँ कत्थ तुब्मे कल्ल जिमियल्लया। तेण भणिय, साहिउ जे ते तओ तस्स वलक्ख-एयल्लहं किराडहं तणए जिमियल्लया।' तेण भणिय, 'किं सा विसेसमहिला वलक्खइएल्लिय' । तेण भणिय, अहहा, सा य भडारिय संपूर्णस्वलक्खणगायत्रि यद्दसिय।' अण्णेण भणियं, 'चाइभट्टो, मम भोजनं स्पृष्टं, तक्षकोऽहं, न वासुकि।' अण्णेण भणियं, 'कत्तु घडति तउ, हृद्धय उल्लाव, भोजनस्पृष्ट स्वनाम संघसि ।' अण्णेण भणियं, 'अरे रे वड्डो महामूर्ख, ये पाटलिपुत्रनगरावास्तव्ये ते कुत्था समासोक्ति बुज्झति।' अण्णेण भणियं, 'अस्म दपि इयं मूर्खतरी।' अण्णेण भणियं 'काई कज्जु।' तेण भणियं, 'अनिपुण-निपुणाथोक्तिप्रचुर।' तेण भणियं, 'भर काई मां मुक्त, अम्वोपि विदग्धः संति' । अण्णेण भणियं, 'भट्टो सत्यं त्वं विदग्धः; किं पुणु भोजने स्पृष्ट माम कथित।' तेण भणियं, 'अरे ! महामूर्खः, वासुकेर्वदनसहस्र कथयति।'30
