________________
મૈત્રક કાલ અને અનુ-મૈત્રક કાલ
[. એ પછી મહમ્મદ બિન ફલે મેડ લેકે સામે દરિયાઈ જહાજને કાફલો લઈ આક્રમણ કર્યું.૨૮ એ પ્રજા સૌરાષ્ટ્રમાંની મેર પ્રજા હોવાનું જણાય છે. મેહમ્મદ બિન ફલ (ઈ. સ. ૮૧૩-૮૩૩ દરમ્યાન) સિંદાન(દમણ પાસે)ને હાકેમ નિમાયે હતો.
ઈ. સ. ૭૮૮-૯૪૨ ના અનુ-મૈત્રક કાલ દરમ્યાન તળ-ગુજરાતમાં રાષ્ટ્રકૂટનું શાસન હતું અને એમને અરબો સાથે સારો મેળ હતો; જ્યારે સૌરાષ્ટ્રમાં પ્રતીહારનું આધિપત્ય હતું અને એમને અરબો સાથે સારો સંબધ ન હતો, તેથી એ કાલ દરમ્યાન અરબોને ઉપદ્રવ સૌરાષ્ટ્રમાં રહે (અને તળ ગુજરાતમાં ન રહે) એ સ્વાભાવિક છે.
આ રીતે અબેએ ગુજરાત ઉપર અન્ય આક્રમણ પણ કર્યા હશે, પરંતુ એની કઈ કાયમી છાપ રહી ન હતી.
પાદટીપ
૧. એ વખતે ત્યાં મુંબઈની હસ્તી ન હતી. ૨. અરબી ગ્રંથમાં “તાના” ઉચ્ચાર છે. ૩. વફરી, તંદુરઘુરુદ્દાન,’ પૃ. જરૂર
૪. વાણી “કુરાન' (Elliot, History of India, Vol I, pp. 115116ના આધારે); - મૌત્રાના સૈયઃ અ નજર નવી, “તારીe fસવ,' પૃ. ૨૬
પ. એ સમયનું ભરુકચ્છ. અરબી ગ્રથિમાં એને બદલે કેટલેક ઠેકાણે “બરૂજ” અને કેટલેક ઠેકાણે “બરૂસ. છે.
१. शेख गुलाम मोहम्मद, 'मिरआते मोहम्मदी,' पृ. २७ ૭. મૌત્રાના જય, “અરે અધ્યામ', પૃ. ૪ ८. शेख गुलोम मोहम्मद, 'मिआते मुस्तफाबाद', 'पृ. ४९-५०, नांध
એ યુદ્ધ વિશેને ઉલેખ અરબી ઈતિહાસ-ગ્રંથની લખાયેલી નેંધમાં કોઈ ઠેકાણે જેવામાં આવ્યો નહિ, આથી સિપાહસોલાર ઈસ્માઈલને કોણે મોકલ્યો હતો. આ યુદ્ધ જેની સાથે થયું હતું, વગેરે માહિતી પ્રાપ્ય નથી. પરંતુ ઇતિહાસ ઉપરથી એમ જણાય છે કે એ સમયે ઉમટ્યા ખલીફા મુઆવિયાની ખિલાફત (ઈ. સ. ૬૬૧-૬૮૦) હતી અને સૌરાષ્ટ્રમાં વલભીના રાજા શીલાદિત્ય ૩ જાનું શાસન (ઈ. સ. ૬૬૦-૬૮૫) હતું.
