________________
પરિશિષ્ટ
[૧૭ ખલીફા અમહદી અબ્બાસી(ઈ. સ. ૭૭૫-૭૮૫)એ અબ્દુલમલેક બિન શિહાબની સરદારી નીચે એક નૌકા-ફોજ રવાના કરી, તે ઈ. સ. ૭૭૬ માં ભાડભૂત બંદર ઉપર ઊતરી. એણે એના ઉપર આક્રમણ કર્યું અને ત્યાં જેહાદ જગાવી.
એ સૈનિકનાં જોસ અને ઝનૂન સામે સ્થાનિક લેકે ટકી શક્યા નહિ. અરબ જે શહેરને કબજો લીધે ત્યારે લેકે એક બૌદ્ધ વિહારમાં ભરાઈ ગયા. અરબેએ એને ઘેરી લીધો અને ઝડપભેર એનો કબજો મેળવવા તેઓએ વિસ્ફોટક વસ્તુઓ અંદર ફેંકી, જેનાથી એમાં આગ સળગી ઊઠી. કેટલાક લોકે અંદર ભસ્મીભૂત થઈ ગયા અને જે કેટલાક ગભરાઈને બહાર આવી રહ્યા તેઓ અરબ સૈનિકોની તંગોના ભંગ બન્યા. એ અથડામણમાં ૨૯ જેટલા અરબો પણ માર્યા ગયા. મામલો થાળે પડ્યો અને શહેરમાં શાંતિ સ્થપાઈ. એ પછી પણ અરબો પાછા રવાના થઈ શક્યા નહિ, કારણ કે સમુદ્રમાં તોફાન હતું. કર્મસંજોગે ભાડભૂતમાં અઢાર વરસે (અધિક ભાદરવાવાળા વરસમાં) ભરાતો મેળો એ જ સમયે આવ્યો હતો. ઋતુ-ફેર અને લેકોની ઠઠ્ઠને લઈને ત્યાંની હવા બગડી અને રોગચાળો ફેલાયો. એ રાગ મોંમાં થતો હતો અને એ ઝેરીલે હતો કે જે એમાં સપડાય તે બચતો નહિ. અરબ ફોજમાંના હજાર જેટલા સૈનિકો એને લીધે મરણ પામ્યા અને એ પછી બાકી રહેલાઓએ ત્યાંથી ઉચાળા ભર્યા.૨૪
ઈ. સ. ૭૭૬ ના આ હુમલાને અગાઉ કેટલાકે વલભીના વિનાશનું નિમિત્ત માનેલે, પણ વલભીને વિનાશ તો વિ. સં. ૮૪૫( ઈ. સ. ૭૮૮)માં થયે તેથી એ આ હુમલો હોઈ શકે નહિ.
જૈન પ્રબંધમાં જણાવેલી અનુકૃતિ મુજબ મૈત્રક રાજ્યના પતન તેમજ વલભીપુરના વિનાશ અંગે વલભીપતિ શીલાદિત્યને યુદ્ધમાં હણીને વલભીપુરને નાશ કરનાર મલેચ્છ સેનાના ઘાતક આક્રમણને જવાબદાર ગણવામાં આવ્યું છે. શીલાદિત્ય રાજાએ પિતાની કુંવરી માટે નગરના શ્રેષ્ઠી રંક કાકૂને ત્યાંથી એની રત્નજડિત સેનાની કાંસકી બળાત્કારે ઝૂંટવી લીધી એનું વેર વાળવા કાએ પ્લેચ્છ સેનાને વલભીને નાશ કરવા નેતરી હતી.૨૬
અલ-બીરૂનીએ એના પુસ્તકમાં આ બાબતમાં કરેલી નેંધ ઉપરથી સ્પષ્ટ થાય છે કે જૈન પ્રબંધમાં જણાવેલ શ્લેષ્ઠપતિ તે અલ મનસૂરાને હાકેમ હતો અને એણે રાત્રે દરિયાઈ હુમલે કરીને રંકની ઈચ્છા મુજબ વલભીનો નાશ કર્યો હતો. ૨૭
