________________
t૧૪૯
૮ મું]
સમકાલીન રાજ્ય ૪૫૭)માં ભૂમિદાન દીધેલું.૮૫ એના પુત્ર વ્યાઘ્રસેને ઈ. સ. ૪૦૦ માં એક બ્રાહ્મણને ભૂમિદાન દીધાનું તામ્રશાસન મળ્યું છે.૮૧ એ ભૂમિ હાલના સુરત જિલ્લાના પ્રદેશમાં આવી હતી. એના પિતાની જેમ આ રાજા પણ “પરમ વૈષ્ણવ' હતો.૮૭ એ અપરાંત દેશ પર પણ સત્તા ધરાવતો.૮૮ એના સિક્કા મહારાષ્ટ્રના પૂના જિલ્લામાં મળ્યા છે.૮૯ એની રાજધાની અનિરૂદ્ધપુરી લાગે છે. એનું સ્થાન નક્કી થયું નથી. વ્યાધ્રસેનની પ્રશસ્તિમાં અસંખ્ય નૃપતિઓ પરના આધિપત્યનો, બાહુબલથી પ્રાપ્ત કરેલા વિપુલ દ્રવ્યને, સીમા પરના શત્રુઓના પરાજયને અને સૈન્ય વડે પ્રાપ્ત કરેલા દુર્ગ નગર અને સાગર પરના અધિષ્ઠાનને નિર્દેશ આવે છે. વળી એમાં વિપુલ દ્રવ્યદાનની, વિશાળ યશની, રુચિર વધુની, ઉદાર ચરિતની, ગુરુ ગંભીર પ્રકૃતિની, લેકપ્રિયતાની, આર્થિક પ્રોત્સાહનની અને સંયમી વૃત્તિની પ્રશંસા કરી છે.૯૧
કહેરી(ઉત્તર કોંકણુ)ના ગુફાલેખ૨ પરથી સૈફૂટકોનું રાજ્ય ક. સં. ૨૪૫ (ઈ. સ. ૪૯૪–૯૫) સુધી ચાલુ રહેલું જણાય છે. એ પછી થોડા વખતમાં વાંકાટક રાજા હરિષેણે પિતાની સત્તા ત્રિકૂટ અને લાટ પર પ્રસારી ને એ પછી થોડાં વર્ષોમાં લાટ પર કટચુરિ વંશનું શાસન પ્રવત્યું.
સૈફૂટક રાજ્યમાં સુરત જિલ્લાના દક્ષિણ ભાગને તથા વલસાડ જિલ્લાને સમાવેશ થતો. એમની રાજધાની પ્રાય: સુરત જિલ્લામાં આવેલી હતી.૯૪ ૧૦. કમ્યુરિ શાસન
સૈફૂટની સત્તાને અસ્ત થતાં આ પ્રદેશમાં કટચુરિ વંશનું આધિપત્ય પ્રવત્યું. “કટમ્યુરિ’ આગળ જતાં “કલયુરિ' તરીકે ઓળખાયા. તેઓની રાજધાની પ્રાયઃ માહિષ્મતી હતી ને તેઓ હૈય જાતિના ગણાતા.૫
ક. સં. ર૯૨(ઈ. સ. ૫૪૧)માં ભરુકચ્છ(ભરૂચ)માંથી મહાસામંત મહારાજ સંગમસિંહે ભરકચ્છના બ્રાહ્મણોને અંતમંદા વિષયમાંનું એક ગામ દાનમાં દીધું.૯૬ એમાં સંગમસિંહના કુલનું નામ જણાવ્યું નથી. આ રાજા કટમ્યુરિ નરેશ શંકરગણ(લગભગ ઈ. સ. ૧૭૫૬૦૦)ના પિતા કૃષ્ણરાજ(લગભગ ઈ. સ. ૫૫૦-૫૭૫)ના પિતાનો મહાસામંત જણાય છે. ૯૭ આ કટમ્યુરિ નરેશનું નામ અજ્ઞાત છે.
કટચુરિ નરેશ કૃષ્ણરાજનું શાસન દક્ષિણ ગુજરાત, ઉત્તર કોંકણ અને મહારાષ્ટ્ર પર પ્રવર્તતું હતું. એ પરમ માહેશ્વર” હતો, આથી એના સિક્કા જે બીજી બધી બાબતોમાં સૈફૂટક સિક્કાઓના જેવા છે તે નંદીના ચિહ્નથી અંકિત
