________________
૧૪૮] હૈત્રક કાલ અને અનુ-ૌત્રક કાલ
[, રાજ્ય હોવું ન સંભવે એવી શંકા રહે છે ૭૮અ છતાં જેમ ધોળકા ધવલની પહેલાં વસેલું માલુમ પડ્યું છે તેમ વાઘેલ સાથેને આનાકના પૂર્વજોનો સંબંધ પણું ધવલની પહેલાં હોય, અને તો જ– ત્યારે અહીં કેઈ વાઘેલા કુલ હોવું સંભવે. સમા રાજા મોડ-મનાઈએ નૂતરીના સાંધા રાજ્યને નાશ કરી આ વાઘેલા રાજ્ય પર નજર કરી ત્યારે ધરણ વાઘેલાએ પિતાની બહેન મેડના પુત્ર સાડને પરણાવી મૈત્રી સાધી. આગળ જતાં સાડની સત્તાની વૃદ્ધિ થતાં ધરણે એને પોતાને ત્યાં જમવા નોતરી દગાથી મારી નંખાવ્યો. સાડના પુત્ર ફૂલે મોટા થતાં સિંધના બાદશાહ ધલુરાના સૈન્યની મદદથી પિતાનું વેર લેવા ગેડી પર આક્રમણ કર્યું, પણ ધરણ વાઘેલાએ પોતાની કુંવરી ફૂલને પરણાવી એની સાથે સંધિ કરી. આગળ જતાં રાણીના મહેણાને લઈને ફૂલે ધરણ વાઘેલાને મારી નાખે ને એનું રાજ્ય લઈ લીધું.૭૯ ૮. કાઠી રાજ્ય
આઠમી સદીમાં કાઠીઓ સિંધમાંથી કચ્છમાં આવી વસ્યા લાગે છે. પાવરગઢ(મધ્ય કચ્છ)માં તેઓનું પાટનગર હતું. આગળ જતાં તેઓની સત્તા ભદ્રાવતી પર પ્રસરી.૮૦ વાગડમાં આવેલો કંથકેટ અસલ કાઠીઓના કબજે હતા એવું પણ મનાય છે.૮૧ આ કાઠીઓની સત્તા લાખા ફુલાણીએ તેડી એવી અનુશ્રુતિ છે.૮૨
કચ્છસૌરાષ્ટ્રનાં આ વાળા, સમા, સાંધ, વાઘેલા અને કાઠી રાજ્યોને લગતો વૃત્તાંત કેવળ ભાટચારણોની અનુશ્રુતિ પર આધારિત છે. એ રાજ્યના આ કાલને લગતા ઈતિહાસ વિશે કેઈ આભિલેખિક કે સમકાલીન ઉલ્લેખ અદ્યાપિ ઉપલબ્ધ નથી, આથી આ આનુશ્રુતિક વૃત્તાતેમાંનું એતિહાસિક તથ્ય નક્કી કરવું તથા એમાં જણાવેલી એતિહાસિક ઘટનાઓને ચોક્કસ સમય આંકવો મુશ્કેલ છે.
તળ ગુજરાતમાં પણ આ કાલ દરમ્યાન અનેક રાજ્ય થયાં. એવાં રાજ્યોને વૃત્તાંત એ રાજ્યના અભિલેખો પરથી જાણવા મળે છે. ૯. સૈફૂટક રાજ્ય
દક્ષિણ ગુજરાતમાં સૈકૂટકેનું રાજ્ય ગુપ્તકાલથી પ્રવર્તતું.૮૩ ત્રિકૂટક' નામ અપરાંત(ઉત્તર કોંકણ)માં આવેલા ત્રિકૂટ પર્વત પરથી પડયું લાગે છે.૮૪ મહારાજ ઇન્દ્રદત્તના પુત્ર મહારાજ દહસેને કલચુરિ સંવત ૨૦૭(ઈ. સ.
