________________
૮મું]
સમકાલીન રાજ્ય
[૧૪
કૃષ્ણરાજ ૨ જાની તથા અન્ગક ૩જાની અવાંતર શાખાઓના રાજાઓ ગણવામાં આવ્યા નથી.
જાઈને ગુ. સં. ૧૯૬(ઈ. સ. ૯૧૫)માં નન્નમઠિકાને સુર્વણમંજરી વિષયમાંનું એક ગામ દાનમાં દીધાનું આ દાનશાસનમાં નેધ્યું છે. આ મઠિકા ભિલ્લમાલના નન્ન નામે વેપારીએ કરાવી હતી ને એ ભૂતાંબિલિકા પત્તનમાં પુરુષોત્તમ મઠિકાની સમીપ આવેલી હતી.
જાઈકનો રાજ્યકાલ લગભગ ઈ. સ. ૯૦૦ થી ૯૨૦ ને અંકાય. પ્રશસ્તિમાં એના પરાક્રમના સંદર્ભમાં અશ્વદલ તથા ગજદલનો તેમજ કૃપાણુ તથા કવચનો ઉલ્લેખ આવે છે ને એને યશ, વચન, તેજ, વેગ, યૌવન વગેરે ગુણોમાં ઉત્તમ ઉપમાઓ આપવામાં આવી છે. ૫૭
આમ ભૂતાંબિલિકા(ધૂમલી)ને સૈધવ વંશ લગભગ ઈ. સ. ૭૩૫ થી ૯૨૦ સુધી અવ્યવચ્છિન્ન રીતે પશ્ચિમ સૌરાષ્ટ્ર પર સત્તા ધરાવતો હોવાનું જાણવા મળે છે.
સંધવ અને જેઠવાઓ
આ પછીનાં સિત્તેરેક વર્ષને ઇતિહાસ અંધારામાં છે. એ પછી ઈ. સ. ૯૮૯ માં બાષ્કલદેવ નામે રાણકે આપેલા ભૂમિદાનને લગતું તામ્રશાસન ઘૂમલીમાંથી મળ્યું છે.૫૮ એમાં બાક્કલના પિતા તથા પિતામહનું નામ આપ્યું. છે, પણ એના કુલનું નામ જણાવ્યું નથી. એની આસપાસના પ્રદેશ “ ઠુકદેશ” નામે ઓળખાતો. આ નામ બાષ્કલ પછીના ‘જેઠવા” કુલ સાથે સંબંધ ધરાવતું હોવાનું સૂચિત થાય છે, તો બીજી બાજુ ભૂતાંબિલિંકા રાજધાની દ્વારા એ અગાઉના સેંધવો-જાયદ્રથ સાથે પણ સંબંધ ધરાવતું હોય. આ પરથી “જયદ્રથ” અને “જેઠવા' વચ્ચેના સંબંધનેપલ સમર્થન મળે છે. જેઠવા કુલના રાજાઓ પણ શરૂઆતમાં ઘુમલીમાં રાજ્ય કરતા એ હકીકત જયદ્રથ (સેંધવો) અને જેઠવાઓ વચ્ચે સીધે સંબંધ હોવાનું સૂચવે છે. જે જેઠવાએ સેંધવોના વંશજ હોય તો તેઓએ પિતાના રાજચિહ્નમાં આગળ જતાં મત્સ્યને બદલે હનુમાનનો ફેરફાર કર્યો ગણાય. વળી ભાટચારણએ નોંધેલી જેઠવાઓની વંશાવળીમાં જણાવેલા ઘૂમલીના આરંભિક રાજાઓનાં નામોમાં આ સેંધવ રાજાઓનાં નામોનો સમાવેશ થતો નથી એ પરથી પણ સેંધવો અને જેઠવાઓ વચ્ચેના સંભવિત સંબંધને બાધ આવતો નથી, કેમકે એ વંશાવળીમાંના રાણું સંગજી(૧૨ મી સદી)ની પહેલાંના
