________________
૭ મું]
ચાવડા રાજ્ય
[૧૨
ઉધડ-૨ કે ૨૦ કે ૨૭ કે ૨૮ વર્ષ અને ૮. ભુભટ કે ભૂવડ કે ભૂયગડ કે સામંતસિંહ-૨૭ કે ૨૮ કે ૧૯ વર્ષ-એમ આઠ રાજા થયા, જેમણે કુલ ૧૯૬ વર્ષ રાજ્ય કર્યું.૯૧
બીજી અનુશ્રુતિ પ્રમાણે આ વંશમાં સાત રાજા થયા ઃ ૧. વનરાજ-૬૦ વર્ષ, ૨. યોગરાજ-૩૫ વર્ષ ૩. ક્ષેમરાજ-૨૫ વર્ષ, ૪. ભૂયડરાજ કે પૃથુરાજ-૨૯ કે ૧૯ વર્ષ, ૫. વરસિંહ કે વૈરિસિંહ-૨૫ વર્ષ, ૬. રત્નાદિત્ય૧૫ વર્ષ ૭. સામંતસિંહ કે ગયંદસિંહ-૭ વર્ષ ૨ આમાં પણ આ રાજાઓએ કુલ ૧૯૬ વર્ષ રાજ્ય કર્યું હોવાનું જણાવ્યું છે.
આમાં રાજાઓની સંખ્યા ઉપરાંત ઘણા રાજાઓના ક્રમમાં પણ ફેર પડે છે. વળી પહેલી અનુશ્રુતિમાંના ચામુંડરાજ અને આહડનાં નામ બીજી અનુકૃતિમાં નથી, જ્યારે બીજી અનુશ્રુતિના છેલ્લા રાજા સામંતસિંહનું નામ પહેલી અનુશ્રુતિમાં અપવાદરૂપે જ દેખા દે છે.
સંભવિત સમય અને સાલવારી
લગભગ સર્વ આનુશ્રુતિક વૃત્તાંતમાં અણહિલપાટકના ચાપોત્કટ વંશને રાજ્યકાલ વિ. સં. ૮૦૨(ઈ. સ. ૭૪૬)થી વિ. સં ૯૯૮ (ઈ. સ. ૯૪૨) જણાવે છે. એની ઉત્તર મર્યાદા સોલંકી વંશના રાજ્યારંભના સમય સાથે બરાબર બંધ બેસે છે, જ્યારે એની પૂર્વમર્યાદાનું પ્રતિપાદન પંચાસરના રાજ્યનો નાશ કરનાર ભુવડ રાજાના અભિજ્ઞાન પર આધાર રાખે છે. શરૂઆતમાં ભુવડને કલ્યાણને સોલંકી રાજા માનવામાં આવેલે, પરંતુ ખરી રીતે અહીં કલ્યાણકટક એ કાન્યકુજ દેશના પાટનગરનું નામ છે, દખણમાંનું કલ્યાણનગર નહિ; ને એથી એ રાજા સોલંકી વંશનો નહિ, પણ પ્રતિહાર વંશને હેવો જોઈએ, પરંતુ વિ. સં. ઉપર-૮૨(ઈ. સ. ૬૯૬-૭૪૬)ના અરસામાં. કનોજમાં પ્રતીહારોનું રાજ્ય પ્રસર્યું નહોતું, આથી એ રાજા ખરી રીતે ભિલ્લમાલના પ્રતીહારવંશનો હશે, ને આગળ જતાં પ્રતીહારે કનોજમાં સત્તારૂઢ થયા એ પરથી અહીં ભિલ્લમાલને બદલે કનોજનું નામ જોડાઈ ગયું હશે એવી અટકળ કરવામાં આવેલી.૬૪ એમાં જયશિખરી અને વનરાજના સમયના પ્રતીહાર રાજા એ વંશના ક્યા રાજા હોઈ શકે એ વિગત વિચારવામાં આવી નથી. “ભુવડ એ જૈન પ્રબંધમાં જણાવેલ કાન્યકુજનો ભૂયરાજ હોય, તો પ્રતીહાર હરિચંદ્રના વંશના રાજા તાતને ના ભાઈ ભોજ હોઈ શકે. પરંતુ એ રાજાએ આવું પરાક્રમ કર્યું હોય તો એના વંશજોના શિલાલેખમાં નિરૂપાયેલાં પૂર્વજોનાં
