________________
છ સુ' ]
ચાવડા રાજ્યે
અણહિલવાડની સ્થાપના અને વનરાજના રાજ્યાભિષેક
કનેાજના રાજા તરફથી કંઈ વળતાં પગલાં લેવામાં લાગતાં નથી. હવે વનરાજને રાજસત્તા ધારણ કરવાના સમય કયો, પરંતુ એણે પંચાસરમાઁ રાજ્ય. ન સ્થાપતાં કોઈ શૂર ભૂમિમાં નવું નગર વસાવવા વિચાર્યું.૭૨
જંગલમાં અણુહિલ્લ નામે ગેાવાળે એને એવી ભૂમિ બતાવી, જ્યાં. સસલુ ૭૩ શિકારી કૂતરા પર ધસી આવતું ૭૪ આવી કથા અનેક નગરાની સ્થાપના અંગે પ્રગલિત છે. વનરાજે ત્યાં નવુ નગર વસાવ્યું ને એને અણુહિલ્લના નામ પરથી અણહિલ્લપાટક ' નામ આપ્યું. ત્યાં પહેલાં ધવલગૃહ બંધાવ્યું. અણહિલ્લપાટકની સ્થાપના વિ. સં. ૮૦૨ માં થઈ.૭પ ત્યાં પહેલાં ‘લાક્ષારામ ’ નામે ગામ વસેલું હતું.૭૬
[૧૨૩.
હવે અણુહિલ્લપાટકના ધવલગૃહમાં વનરાજને રાજ્યાભિષેક થયા. ત્યારે વનરાજે અગાઉ આપેલાં વચને પ્રમાણે શ્રીદેવીને ખેાલાવી એની પાસે તિલક કરાવ્યું તે જા ંબતે મહામાત્ય નીમ્યા. આ સમયે વનરાજની વય ૫૦ વર્ષની હતી. આમ એને પુખ્ત વયના થયા પછી ત્રીસ પાંત્રીસ જેટલાં વર્ષ સુધી હાડમારી વેઠવી પડેલી.
રાજા વનરાજ
અનુશ્રુતિ પ્રમાણે વનરાજે ૬૦ વર્ષ (વિ. સં. ૮૦૨ થી ૮૬૨) રાજ્ય કર્યું. ગણાય છે, પરંતુ એના કાઈ અભિલેખ કે સિક્કા મળ્યા નથી તેમજ એને લગતા. ખીજા કોઈ સમકાલીન ઉલ્લેખ ઉપલબ્ધ નથી.
અનુકાલીન સાહિત્યમાં વનરાજનાં રાજ્ય તથા ચરિત વિશે કેટલાક ઉલ્લેખ નાંધાયા છે :
‘ નેમિનાથચરિઉ ’માં૭ જણાવ્યા મુજબ વનરાજે શ્રીમાલથી ગંભૂતા-(ગાંભૂ )માં૮ આવી વસેલા પ્રાપ્વાટ (પારવાડ) જ્ઞાતિના ક્રૂર નિય નામે ધનાઢય વેપારીને પાટણમાં વસાવ્યે તે નિમ્નયે ત્યાં ઋષભદેવનું મદિર બંધાવ્યું. નિયને પુત્ર લહર વનરાજને સેનાપતિ હતા; એણે વનરાજની સેના માટે વિધ્યાટવીમાં અનેક ગજ પકડેલા ને સ ંદથલ (સાંથળી)માં૯ વિષ્યવાસિનીદેવીના પ્રાસાદ બંધાવેલા; તે વનરાજે એને સંથલ ગામ નામમાં આપેલું,
જૈન અનુશ્રુતિ અનુસાર વનરાજે પંચાસરથી શીલગુણુસૂરિને (અથવા દેવચંદ્રસૂરિને) અણહિલવાડ તેડાવી એમને પેાતાનું રાજ્ય અર્પણ કર્યું, પરંતુ
