________________
૧૧૬]
મૈત્રક કાલ અને અનુ-મૈત્રક કાલી [.. કરવામાં આવ્યો છે, તે કને જેના પ્રતિહાર નરેશ મહીપાલદેવ ૧ લાને લાગુ પડે છે.૩૨
ધરણીવરાહ પંચ મહાશબ્દ ધરાવતો ને “મહાસામતાધિપતિ’ કહેવાતો. દાનશાસનના મંગલાચરણ તથા પ્રતિગ્રહીતા પરથી એ “પરમ માહેશ્વર' હોવાનું ફલિત થાય છે. એની પ્રશસ્તિમાં એનાં દાન, શૌર્ય અને સૌંદર્યની ભારે પ્રશંસા કરવામાં આવી છે.૩૩
આ ચાપ વંશને ઈ. સ. ૮૧૪ પછીને કંઈ વૃત્તાંત ઉપલબ્ધ નથી.
૨. સૌરાષ્ટ્રનાં અન્ય ચાવડા રાજ્ય
ભાટચારણો પાસેના આનુશ્રુતિક વૃત્તાંતો અનુસાર આ કાલ દરમ્યાન સૌરાષ્ટ્રમાં ચાવડા કુલનાં બીજાં પણ કેટલાંક રાજ્ય પ્રવર્તતાં. એમાંનું એક રાજ્ય દીવમાં હતું, જે આઠમી સદીમાં સ્થપાઈ ૧ર મી-૧૩ મી સદી સુધી ચાલુ રહેલું ૩૪ સોમનાથ પાટણમાં પણ ચાવડાઓનું શાસન પ્રવર્તતું,૩૫ પણ એની કંઈ વિગત ઉપલબ્ધ નથી.
ઓખામંડળમાં ચાવડા કુલના અખેરાજજીએ વાઘેરેને વશ કરી પિતાની સત્તા સ્થાપી (છઠ્ઠી સદી). એણે થોડાં વર્ષ રાજ્ય કર્યું. પછી એનો પુત્ર ભુવડરાય ગાદીએ આવ્યો. એના પુત્ર જયસેન ચાવડાપાદર નામે નગર વસાવ્યું, જેનું પ્રાચીન સ્થાન હાલના મૂલવાસર ગામની સમીપમાં દર્શાવાય છે. એ નિઃસંતાન હતો. એણે પોતાનું નામ કાયમ રાખવા ચાવડાપાદરની નજીકમાં એક વિશાળ જળાશય બંધાવ્યું ને ત્યાં સ્મારક શિલા પણ સ્થાપી. જયસેન પછી એને ભાઈ જગદેવ ગાદીએ આવ્યું. એણે ૨૧ વર્ષ રાજ્ય કર્યું. એના પછી એને પુત્ર મંગલજી રાજા થયો, જે થોડાં વર્ષ છે. મંગલજી પછી એને પુત્ર જગદેવ ૨ જે ગાદીએ આવ્યો. એને બે પુત્ર હતા.
મોટા પુત્ર કનકસેને કનકપુરી નગરી વસાવી, જે હાલ વસઈ તરીકે ઓળખાય છે ને જે ઓખામંડળનું મોટું અને સમૃદ્ધ વેપારી મથક હતું. વસઈ ગામને પાદરે આવેલાં છર્ણ જૈન દેરાસર કનકસેને બંધાવેલાં મનાય છે.'
જગદેવ ર જાના બીજા પુત્ર અનંતદેવે આ સમયે દ્વારકામાં પોતાનું અલગ રાજ્ય સ્થાપ્યું. દ્વારકાની ગાદી અગાઉ દેવગાદી મનાતી હાઈ ખાલી રહેતી, તે ગાદી પર અનંતદેવ બેસતાં દેવો કુપિત થયા ને એથી દ્વારકા પર હેરોલ રાજપૂતોએ હુમલો કર્યો એવી માન્યતા છે. હેલે ચાવડાઓ સાથે ગાઢ
