SearchBrowseAboutContactDonate
Page Preview
Page 465
Loading...
Download File
Download File
Page Text
________________ २७ षष्ठः सर्गः संजी०-अनेनेति । शत्रुविलासिनीनां स्तनेषु मुक्ताफलस्थूलतमानश्रुबिन्दून् । 'अस्रमणि शोणिते' इति विश्वः । पर्यासयता प्रस्तारयता। भर्तीवधादिति भावः। अनेनागनाथेनोन्मुच्याक्षिप्य सूत्रेण विना हारा एव प्रत्यर्पिताः। अविच्छिन्नाश्रुविन्दुप्रवर्तनादुत्सूत्रहारार्पणमेव कृतमिवेत्युत्प्रेक्षा गम्यते ॥ २८ ॥ अन्वयः--शत्रुविलासिनीनाम् स्तनेषु मुक्ताफलस्थूलतमान अश्रुबिन्दून प्रर्यासयता अनेन उन्मुच्य सूत्रेण विना हाराः एव प्रत्यर्पिताः । व्याख्या-शत्रूणाम् = अरीणाम् विलासिन्यः = कामिन्यः तासाम् शत्रुविलासिनीनाम्, स्तनेषु = कुचेषु अतिशयेन स्थूलाः, इति स्थूलतमाः, मुक्ताफलमिव = मौक्तिकमिव स्थूलतमा: = अतिपीवराः तान् मुक्ताफलस्थूलतमान, अश्रूणाम् = नेत्रजलानाम्, बिन्दवः = कणाः तान् अश्रुबिन्दून पर्यासयता प्रस्तारयता ( तासां पतिवधादिति भावः ) अनेन अङगनाथेन, उन्मुच्य = आक्षिप्य, सूत्रेण = आधारसूत्रेण विना = रहितम् हारा: = मुक्तावल्यः एव प्रत्यर्पिता: प्रतिदत्ताः। भर्तृवधात् निरन्तरमश्रुबिन्दुपातनात् सूत्ररहितहारार्पणमेव कृतमिति भावः। समास:--शत्रूणाम् विलासिन्यस्तासाम् शत्रुविलासिनीनाम् मुक्ताफलमिव स्थूलतमास्तान मुक्ताफलस्थूलतमान्, अश्रूणां बिन्दवस्तान् अश्रुबिन्दून् । __हिन्दी-शत्रुओं की स्त्रियों के कुचों पर मोटे-मोटे मोतियों के समान आँसुओं की बूंदों को फैलाने वाले, इस अंगदेश के राजा ने, मानों मोतियों के हार हटाकर बिना धागे के हार ही पहना दिये हैं । अर्थात् इसने जिन राजाओं को युद्ध में मार दिया था, उन राजाओं की स्त्रियों ने पतिवियोग में मोतियों के हार उतार दिये थे, किन्तु उनके निरन्तर रोने से उन स्तनों पर गिरती हुई आँसुओं की बूंदे बड़े-बड़े मोतियों की तरह लगती थीं। उन्हें देखकर जान पड़ता था कि मानों इसने शत्रुओं की स्त्रियों के गले से मोती के हार उतार कर विना डोरे के (आँसुओं के) हार ही पहना दिये हों ॥ २८॥ निसर्गभिन्नास्पदमेक संस्थमस्मिन्द्वयं श्रीश्च सरस्वती च। कान्त्या गिरा सून तया च योग्या त्वमेव कल्याणि तयोस्तृतीया।।२९।। संजी०-निसर्गेति । निसर्गतः स्वभावतो भिन्नास्पदं भिन्नाश्रयम्, सहावस्थानविरोधीत्यर्थः। श्रीश्च सरस्वती चेति द्वयमस्मिन्नङगनाथ एकत्र संस्था स्थितिर्यस्य
SR No.032598
Book TitleRaghuvansh Mahakavya
Original Sutra AuthorN/A
AuthorKalidas Makavi, Mallinath, Dharadatta Acharya, Janardan Pandey
PublisherMotilal Banarsidass
Publication Year1987
Total Pages1412
LanguageSanskrit
ClassificationBook_Devnagari
File Size29 MB
Copyright © Jain Education International. All rights reserved. | Privacy Policy