Page Text
________________
કાશ્યપસ હિતા–ખિલસ્થાન
સ્નેહયુક્ત અને ઘાટાં ચકતાં પ્રકટી ઊઠે છે; પર`તુ એ મ`ડલા કે ચકરડાં ધાળી ઝાંઈવાળાં, કફજ ચ`દલનાં લક્ષણા અને પુષ્કળ પ્રમાણમાં હાય છે, છતાં અતિ અથ યા ધાત્રી સુર્યરુવળમયુમિન્દ્રિ- શય વેદનાને કરતાં નથી; તેમ જ એ ચકરડાં दिवास्वप्नालस्याहितानि चात्यर्थमुपसेवते तस्याः ની ચાપાસ સરસવ જેટલા પ્રમાણની અને प्रकुपितः श्लेष्मा वायुना समुदीर्यमाणः स्तन्य- લાંબા કાળે પાકતી ફાલ્લીએ છવાઈ ગયેલી મિસૂતિ । તસ્ય ક્ષળ—મણે નિષીક્ષ્યધ હોય છે; એ ફાલ્રીએ પણ ચેળથી યુક્ત હોય સ્તાદ્રવળ જ્ઞાનું નેથતું સ્પરીને શીતપિચ્છિરું છે અને તેમાં જાણે સાચા ભેાંકાતી હોય રસેન મધુમિતિ । તત્ વિદ્યુતોનન્સોમિનિક તેવી વેદના પણ થાય છે; એવી ફેલ્લીઓ પાળિ મન્તિ-જ્ઞીિિમશિલાન્ટ્રેમેનુજે થી છવાયેલાં ચકરડાંઓ વડે તે ચર્માંદલના શ્વેતામૈર્થદુમિનોર્થવેદના: સર્વપાત્રીમિરાગીનું શરીર છવાઈ જાય છે, તે પછી વિટામિવિતૅશ્ચિમિ સપૂતો દ્યુત- એ રાગીને પ્રતિશ્યાય-સળેખમ, રોચક, વીવો, તતોઽસ્ય પ્રતિશ્યાયોના ગૌ- શરીરનુ` ભારેપણું, ઉધરસ તથા તેની સાથે ાલવાળા સ્પદ્યન્તે, થતુતું વિચ્છિનું વાસ્તુ ચકરડાંનુ પાકવું પણ ઉત્પન્ન થાય છે; તેમ જ થદ્ધાંતણાયંતે, નિતિ, રહેમાળ ઇતિ, એ રાગીને લગભગ પિચ્છાંથી યુક્ત–ચીકણા તન્ત્રામિમૃત: શ્વેતતાવોઘ્ર મવતીતિ ઋશ્મા અને એકી સાથે બધાયલા કે એકધારા ચર્મદ્રહઃ ॥૨॥
૯૩૨
બાળકને ય*દલ' નામના પિત્તજ-ક્ષુદ્રકુષ્ટરાગ ઉત્પન્ન થાય છે. ૮
હવે જે ધાત્રી કે ધાવમાતા પચવામાં
ઝાડા થવા માંડે છે; માઢેથી અવાજ કર્યો કરે છે; ઊલટી દ્વારા કને કાઢે છે; વળી
ભારે, ખાટા, ખારા, મધુર અને અભિષ્યન્તિ શરીરમાં ભેજ ઉપજાવે એવા પદાર્થોનું વધુ સેવન કરે છે; તેમ જ દિવસની નિદ્રા, આળસ તથા અહિતકર પદાર્થો અત્યંત સેવ્યા કરે છે, તે સ્ત્રીના કફ પ્રકાપ પામી વિકૃત થઈ ને વાયુ સાથે મળે છે અને સારી રીતે પ્રેરણા પામી. ઊંચે જઈને એ ધાત્રીનું ધાવણુ અતિશય કૃષિત કરે છે; એમ તે ધાવણ દૂષિત થઈ બગડયું
તે કફજ ચદલના રાગી નિદ્રાના જેવા ઘેનથી યુક્ત ‘ તન્દ્રા ’ નામના રોગથી પીડાય છે; તેનું તાળવુ' અને એય હાડ ધેાળા ૨'ગના થઈ જાય છે; એવાં તે તે લક્ષણેાથી યુક્ત એ ચ`દલને રાગ, કફના પ્રકેાપથી ઉત્પન્ન થયેલા ગણાય છે. ૯ ત્રિદ્રાષજ સાંનિપાતિક ચક્રલનાં લક્ષણા
यदा तु त्रिदोषसंसृष्टं क्षीरमनुपिवति तदाકસ્યા, મ-હાનિ પ્રાદુમંન્તિ મૂળરાવ
હાય તેનાં લક્ષણા આ પ્રમાણે સ્પષ્ટ જણાય. માનિ ધનુદાદાનિયા ત્રિમિમુળનિ તાનિ ક્ષિપ્રવાશનિ વિન્ધીન્યવીર્વાનિવૃતિ કુળવિજ્ઞાવીનિ ચેતિ । તે સલવનનાજ્ઞા નિનનિશ જ્જેન રોવૃિત્તિ સ્તનું નામિનસ્કૃતિ, નામનળવળ વમાસું ચાતિજ્ઞાયતે। સોસાળ: સન્નિપાતામતિ ॥ ૨૦ ॥
છે-એ ખગડેલા ધાવણને જો પાણીમાં નાખ્યું હોય તે એકદમ નીચે બેસી જાય-ડૂબી જાય છે; રૂપમાં કે દેખાવમાં ઘટ્ટ થયું હાય છે; સ્નેહના કારણે પણ તે ઘાટુ' થયું હોય છે; સ્પર્શ કરતાં એ શીતળ અને ચીકાશયુક્ત જણાય છે અને રસ વડે કે સ્વાદમાં તે મધુર થઈ જાય છે; એવું તે વિકૃત-ખગડેલું ધાવણું, જે ખાળક ધાવે છે, તેમાં આ લક્ષણા પ્રકટ થાય છે— તે ખાળકના શરીર પર શીતળ, ભેજવાળાં |
જે કાળે ધાવણું ખાળક ત્રણે દોષથી મિશ્ર એટલે કે વિકૃત થયેલા ત્રણે દોષના સંખ'ધથી વિકૃત થયેલું ધાવણ ધાવે છે, ત્યારે પણ તે બાળકના શરીર પર કાળી તથા રાતી આંઈવાળાં ચકરડાં પ્રકટી નીકળે છે; અથવા
| SR No. | 032596 |
| Book Title | Kashyapsamhita Athva Vruddhajivakiya Tantra |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Marich Kashyap Maharshi, Girijashankar Mayashankar Shastri |
| Publisher | Sasthu Sahitya Vardhak Karyalay |
| Publication Year | 1970 |
| Total Pages | 1034 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Interfaith |
| File Size | 36 MB |