Page Text
________________
૭૮૮
કાશ્યપ સંહિતા-ખિલસ્થાન
કરનારી તથા જઠરાગ્નિને પ્રદીપ્ત કરનારી દાડમથી યુક્ત અને અતિવિષની કળી થઈ પાચન કરનારી પણ થાય છે; પરંતુ સહિત પકવેલી પેયાને ખટાઈયુક્ત કરી જે માણસ વાયુથી પીડાયેલું હોય, તેને તે સેવી હોય તો આમને પકાવનારી થાય છે, પંચમૂલ સહિત કરેલી યવાગૂ હિતકારી | તેમ જ ભરીંગણને રસ અને ગોખરુનું થાય છે. ૭૯
ચૂર્ણ મિશ્ર કરી તૈયાર કરેલી યવાગૂને પિત્તના તથા કફના અતિસારમાં હિતકર પિયા , “ફાણિત” નામના અપકવ-કાચા ગેળની बला वृषत्पग्रंथ शालपर्णी
રાબથી મિશ્ર કરી જે સેવી હોય, તે મૂત્રના __ स्याहाडिमं बिल्वशलाटुयुक्तम् ।
રોગમાં તે હિતકારી થાય છે. ૮૨ पेया हिता पित्तकफातिसारे
ગુલ્મોગ, ઉધરસ તથા ગ્રહણી રેગને ___ तोयं च तत्तत्र वदन्ति पेयम् ॥८॥
મટાડનારી યવાગૂ બલા-ખપાટ, વૃષપણું–ઉંદરકની, सुवचिकाक्षारविडङ्गशिग्रुશાલપણું–મોટો સમેરો, દાડમ તથા કાચું ___ सपिप्पलीमूलकृता यवागूः॥ બીલું–એટલાં દ્રવ્યોથી બનાવેલી પેયા
तक्रोपसिद्धा क्रिमिनाशनी स्याद्: પિત્તના તથા કફના કે પિત્તયુક્ત કફના गुल्मेऽथ कासे ग्रहणीगदे च ॥ ८३॥ અતિસારમાં હિતકારી થાય છે; અને તે સાજીખાર, વાવડિંગ, સરગવો અને અતિસારમાં પાણી પીવા યોગ્ય ગણાય છે, પીપરીમૂળનું ચૂર્ણ –એટલાંને મિશ્ર કરી એમ વૈદ્યો કહે છે. ૮૦
છાશમાં પકવેલી યવાગૂ ગુમરોગમાં, ઉપયુક્ત પયાના જ ખાસ વિશેષ ગુણે
ઉધરસમાં તથા ગ્રહણી રોગમાં હિતકારી થાય एषैव दना रुचिवर्धनी स्या
છે અને કૃમિઓને તે નાશ કરે છે. ૮૩ સિવ ત્તિ તિરોસિજા | તૃષાશમની, વિષનાશની તથા બલવની रक्तातिसारं शमयत्युदीर्ण
ત્રણ વાગૂ માં નર્મપત્રિદં ર ૮૨ मृद्वीकलाजामधुपिप्पलीभिः ઉપર ૮૦ મા શ્લોકમાં જ દર્શાવેલી ससारिवा तृड्शमनी यवागूः । પિયાને દહીંના અનુપાન સાથે સેવી હોય _ विषं निहन्त्याशु तु सोमराइया, તો રુચિને વધારનારી થાય છે, અને તે જ થાનિયૅદેતા તુ યા || ૮૪|| પિયાને તલ નાખીને જે તૈયાર કરી હોય મુનક્કા દ્રાક્ષ, લાજા-મૂંજેલી ડાંગર, તે નિર્વાહિકા-મરડાના રોગનો નાશ કરે | મધ, પીપર અને સારિવા-ઉપલસરીછે; તેમ જ રક્તાતિસાર એટલે કે લોહી, એટલાં દ્રવ્યોને મિશ્ર કરી બનાવેલી સાથેના ઝાડાના રોગને તેમ જ અતિશય | યવાગૂ તૃષાને શમાવે છે; અને સમરાણીવધી ગયેલા રકત પ્રદર રોગને તથા ગર્ભના | બાવચીની બનાવેલી યવાગૂ વિષને નાશ સાવને પણ શમાવે છે-મટાડે છે. ૮૧ | કરે છે; પરંતુ વરાહ-ભૂંડના માંસરસમાં આમને પકાવનારી પેયા અને મૂત્રરોગને | તયાર કરેલી યવાગૂ બલને કરનારી થાય છે. મટાડનારી યવાગૂ
શરીરને કૃશ કરનારી, બલને વધારનારી सदाडिमा सातिविषाऽथ साम्ला
અને શ્વાસ, ઉધરસ તથા કફને पेया भवेदामविपाचनीया ।
મટાડનારી યવાગૂ स्यात् कण्टकारीरसगोक्षुराभ्यां
कार्यार्थमिष्टा तु गवेधुकानां, सफाणिता मूत्रगदे यवागूः ॥ ८२॥ । सर्पिष्मती सैन्धवयुग्वलाय ।
| SR No. | 032596 |
| Book Title | Kashyapsamhita Athva Vruddhajivakiya Tantra |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Marich Kashyap Maharshi, Girijashankar Mayashankar Shastri |
| Publisher | Sasthu Sahitya Vardhak Karyalay |
| Publication Year | 1970 |
| Total Pages | 1034 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Interfaith |
| File Size | 36 MB |