Kashyapsamhita Athva Vruddhajivakiya Tantra

SR No.: 032596
Original Sutra Author: N/A
Author: Marich Kashyap Maharshi, Girijashankar Mayashankar Shastri
Publisher: Sasthu Sahitya Vardhak Karyalay
Publication Year: 1970
Total Pages: 1034
Language: Gujarati
Classification: Interfaith
File Size: 36 MB

Page 662

પંચકમીયા સિદ્ધિ-અધ્યાય ૭ મે
૬૨૧. दिताभिहतातिस्निग्धरूक्षा दारुणकोष्ठाः क्षतादयश्च गर्भि- | र्धकपालशिरोरोगार्दितापतन्त्रकापतानकगलगण्डदन्तशूलहવૃન્તા | આટલી વિરેચનને અયોગ્ય વ્યક્તિઓ | ઉચ્ચલિરાથર્વશ્વમેવાણાિથના કર્વછેઃ સુભગ–સારાં ભાગ્યવાળા અર્થાત સુખી લોકે, | ગુગતા વાતાવિવિહાર: વરિષ્ઠ, તેવું રિપોવિજેઓની ગુદામાં ચાંદુ હોય, મુક્તનાલ-જેઓની | રને પ્રધાનતનિત્યુત્તે તદ્વયુત્તમામનgવરય મુક્ષાગુદાની વળીઓ મળને રોકી શકતી ન હોય, જેથી दिषोकामिवासक्तां केवलं विकारकरं दोषमपकर्षति । આપે આપ મળ નીકળ્યા કરતો હોય, જેઓને | ખાસ કરીને શિરઃસ્તંભ-માથું ઝલાવું, દંતસ્તંભઅધોગામી રક્તપિત્તને રોગ લાગુ થયો હોય, દાંતનું સજજડ થવું, ગળાની કન્યા નાડીઓને જેમણે વધુ પ્રમાણમાં લંધન કર્યા હોય, જેઓની | સ્તંભ, હડપચીનું ઝલાવું, જૂનું સળેખમ, ગલઈદ્રિય દુર્બળ હેય, જઠરાગ્નિ મંદ હોય, જેમને શંડિકા, શુક્રરોગ, તિમિરરોગ, વર્મગ, વ્યંગરોગ, નિરૂહબસ્તિ ન આપી હોય; જેઓ કામ, ક્રોધ, ઉપજિવિકા, અર્ધાવભેદક, ડોકને રોગ, ખાંધને વગેરેથી વ્યાકુળ હય, જેઓને અજીર્ણ રહેતું હોય, રોગ, ખભાને રેગ. મુખરોગ, નાસિકાગ, કર્ણજેમને નવીન જ્વર આવતા હોય, જેઓને મદાત્યય | રોગ, નેત્રરોગ, મસ્તકરોગ, માથાની ખોપરીને રોગ થયો હોય, આફરો થયો હોય, શલ્ય ભેંકાયું | રોગ, અડદિયો વા, અપતંત્રક, અપતાનક, ગલગંડ, હોય, લાકડી વગેરેથી માર પડ્યો હોય, વધુ પડતું | દતશળ, દંતહર્ષ, દંતચાલ, આંખમાં લાલ રેખાઓ સ્નેહનકર્મ કરવામાં આવ્યું હોય, વધુ પ્રમાણમાં થવી, રસેળ, સ્વરભેદ, ર આવતા હોય, રૂક્ષ થયા હોય, જેને કાઠા ધણે કઠણ હોય | વાણીનું ઝલાવું, ગળગળું બોલાય તથા કથનરોગ અને જેઓ ક્ષતથી લઈ ગર્ભિણી સુધીના લેકે એટલે શરીરને ઉપલો ભાગ ખોટો પડી જાય કહ્યા છે તેઓ પણ વિરેચનને માટે અયોગ્ય છે. અથવા શરીરે વારંવાર રોમાંચ થાય અને ગળાની આ જ પ્રમાણે સુશ્રતને ચિકિસિતસ્થાનના હાંસડીના ઉપરના ભાગમાં થતા પરિપકવ વાત અધ્યાય ૨જામાં પણ કહ્યું છે. ૮
આદિ વિકારો–આ બધા રોગોમાં શિરોવિરેચન શિવિરેચન કેને અપાય? એ મુખ્ય ચિકિત્સા કહી છે; કારણ કે શિરોવિરે
પ્રતિશ્યાયવાનશ્યાશો મુિam- | ચન ચિકિત્સા મસ્તકમાં પ્રવેશ કરી કેવળ વિકાર TWITTોદિનિવા............ તિવાળું| કરનાર દોષોને મુંજ નામના ઘાસમાંથી વચ્ચેથી
વિમર્થનાશકશુપત્તિહgrug- | સળી કાઢી લેવામાં આવે છે તેમ બહાર ખેંચી મલ્ટિટામિધ્યાહ્ય રસ્તો વિરે- | કાઢે છે. * ૯ થી ૫ ૧ /
નસ્ય દ્વારા સ્નેહન કરાવવા યોગ્ય વ્યક્તિઓ જેને પ્રતિશ્યાય-સળેખમ, કાસ, શ્વાસ, | áરસ્કર્ધાવવાફૂર્ણાવતપતા(નવ)..........
दन्तचालहनुस्तम्भमन्यास्तम्भशिरोग्रहबाधिશેષ, હેડકી, મુખશેષ, અપસ્માર, ગલ- | વવાઝદ્દીતિનિryવનાસિTગ્રહ-રોહિણિકા–રસેળી, મુખાબુંદ-રસોળી, दौर्गन्ध्याकालपलितखालित्यानिलात्मकाश्चि नઅધિમંથ નામે રેગ, નાકના અરશ, અલજી- | સતત ઉપક્ષેહ્યા ત . ૨૦ સાંધાનો એક રોગ, ઉપજિફ્રિકા, ગલગંડ, દાંતનું ચાલવું કે દાંત હલી જવા, ગંડમાળા, ગલશુડિકા તથા આંખના હનુતંભ-હડપચીનું જકડાવું, “મન્યા” અભિગંદ રોગોમાં નસ્ય દ્વારા વિરેચન |
સોમાં તસ્ય દ્વારા વિરેચન | નામની ગળાની નાડીનું જકડાવું, શિરોકરાવવું. ૯
ગ્રહ-માથું ઝલાઈ જવું, બહેરાપણું, કાનનું વિવરણ : આ સંબંધે ચરકે સિદ્ધિસ્થાનના | ફૂલ, અર્ધાવભેદ-આધાશીશી નામનો માથા૨ જા અધ્યાયમાં કહ્યું છે કે, “વિરવતતુ શિરોરન્ત-1 ને રોગ-જેમાં અધું માથું દુખ્યા કરે મન્યાતમહનુમપીનસત્રશુટિરાવશુક્રતિનિરવર્મ-1 છે, સૂયાવર્ત નામને મસ્તકરોગ-જેમાં રોપાવ્યોપનિહર્ધામેશ્રીવાસ્થપાયનાસિલિન્- સૂર્યના ઉદયથી માંડી માથામાં પીડા થાય