Page Text
________________
દુપ્રજાતા-ચિકિસિત અધ્યાય ૩ જે
૪૬૩
ઉપરના સવ સૂતિકા રોગની ચિકિત્સા | ગણા પાણીમાં પકવવાં; એ પાણી જ્યારે કે મૂળે મા ૪ મધુરિક શતાવરી | અષ્ટમાંશ બાકી રહે ત્યારે તેને અગ્નિ
શી જૈવ શ્વવંછા મવાિ II ૨૩ | પરથી નીચે ઉતારી લઈ વસ્ત્રથી ગાળીને તે વઢે વહુરા પાટા પથસ્થા હ્યતા તથા બાજુ પર મૂકી રાખવું; પછી તેમાં
વિના તથા ા પુનર્નવા ૪) નીચે જણાવેલ ઔષધીઓનું પ્રત્યેકનું मूर्वा गृध्रनखी मुस्ता मोरटस्तिल्वकस्तथा।। ચૂર્ણ એક એક મુઠ્ઠી નાખવું; જેમકે
ચેતા તુ મૂનિ યથારામ સમાન છે | પીપર, પીપરીમૂલ-ગંઠોડા, ચિત્રક, ગજથવોત્રહસ્થાનાં ત્રણ પ્રસ્થા: મારતતા ! પીપર, ચવક, બેય હળદર-હળદર તથા પતાઈને તો દ્વિપશુત્તમઃ || ૬ | | દાહળદર, સુંઠ, વજ, હરડે, કઠ, રાસ્ના, સઈમાારિતં તં તુ પરિપૂતં નિધાપતા ! અજમોદ, વાવડિંગ, કાળાં મરિયાં, નાગરતત્રાવાપમવું થામણા પધાન તુ II ૨૭ || મોથ, એલચી, ભારંગી; કુટજ-ઇંદ્રજવ અને બૂિદી વિષ્ણદીપૂરું ચિત્ર સ્તિgિuસ્ટી | તંડુલ-કાચા ચોખા એ પ્રત્યેક ઔષધદ્રવ્ય વળ જ્ઞની ચૈવ અ૪ વચામથા ૨૮ | એક એક તોલો નાખવાં અને પાંચ
$ જ્ઞાનનો વિ૬ મરિવાનિ જા | લવણ એક એક પલ-ચાર ચાર તોલા નાખવાં; भद्रदारुरथैला च भार्गीकुटजतण्डुलाः ॥ १९॥
તેમજ તલનું તેલ એક પ્રસ્થ-૬૪ તોલા एतेषां काषिका भागा लवणानां पलं भवेत् ।
અને વસા-ચરબી પણ એક પ્રસ્થ ૬૪ તેલા तैलप्रस्थं वसाप्रस्थं निष्क्वाथो द्विगुणो भवेत् ॥२०
નાખવાં, જેથી એ કવાથ બેગણો થાય છે; क्षीरप्रस्थो दधिप्रस्थो जलप्रस्थस्तथैव च।।
પછી તેમાં એક પ્રસ્થ–૬૪ તોલા દૂધ, એક પ્રસ્થ मातुलुङ्गाम्रपेशीनां रसप्रस्थार्धयोजितम् ॥२१॥
દહીં, પાણી પણ એક પ્રસ્થ-૬૪ તેલા મેળशनैर्मुद्वग्निना सिद्धमथैनमवतारयेत् ।
વીને, બિજારોની પેશીઓનો રસ પણ અડધો अभ्यञ्जनेषु पानेषु बस्तिकर्मणि चोत्तमम् ॥२२॥
પ્રસ્થ-૩૨ તોલા તેમાં મેળવી તે બધાને ये तु वातसमुत्थानाः सूतिकानामुपद्रवाः।।
| ધીમા અગ્નિથી પકવવાં; પછી તે પકવ થાય सर्वेषां शमनं श्रेष्ठमेतत्त्रैवृतमुत्तमम् ॥२३॥ (લઘુ તથા બૃહત્ ) બન્ને પંચમૂલ,
| ત્યારે તેને અગ્નિ પરથી નીચે ઉતારી લેવું;
એમ તૈયાર થયેલ તે ઔષધનો અભંજનભારંગી, મીઠે સરગ, શતાવરી, ઉશીરસુગંધી વાળ ચંદન, ગોખરુ, મદયન્તિકા
માલિસમાં, પીવામાં તથા બસ્તિકર્મમાં
પ્રયોગ કરાય તે તે ઉત્તમ હાઈને વાયુથી મેંદી, બન્ને બલા-ખપાટે, વસુક-બકપુષ્પ,
ઉત્પન્ન થતા જે સૂતિકા-સુવાવડી સ્ત્રીઓ પાઠા-કાળીપાટ, પસ્યા-ડોડી-ક્ષીરકાકેલી કે જીવન્તી-મીઠી ખરખોડી, અમૃતા
ના ઉપદ્ર હોય છે, તે બધાંનું આ શ્રેષ્ઠ
અને ઉત્તમ દ્રિવૃત ઔષધ શમન કરે છે. ગળો, વૃષાદની-ઈદ્રવારુણી, સુગન્ધા-કાળી. છરી, પુનર્નવા-સાટડી, મોરટ-મેલ
ત્રણ જ રાતમાં સૂતિકારેગને મટાડનાર ને જ ભેદ અને તિવક–લધર–આમાંથી
ઉપયુક્ત ઔષધના કટકને કવાથ જેટલા પદાર્થો મળે તેટલાંનાં મૂળિયાં લાવવાં બ્લેકમેવ સર્વે વર્ષા નિચ્છ પાતા પછી જવ, કોલ-મોટાં બોર અને કળથી – ય: ક્રશ્ચિત વૃત્તિવાથધરતંત્રિાત્રધારક એ ત્રણેને સમાન ભાગે એક એક પ્રસ્થ ઉપર જે ઔષધદ્રવ્યો કહ્યાં છે, તેઓને મળી ત્રણ પ્રસ્થ એટલે ૬૪૬૪ તેલા સમાન ભાગે લઈ તેઓને કલ્ક બનાવીને લેવાં; પછી એ બધાંને ખાંડી કૂટી–અધ- તેનો ક્વાથ કરી સૂતિકા સ્ત્રીને વૈદ્ય જે કચરાં કરી ઉત્તમ વેધે તે બધાંથી આઠ- | પાય તે એ સૂતિકાને જે કઈ રોગ હોય
| SR No. | 032596 |
| Book Title | Kashyapsamhita Athva Vruddhajivakiya Tantra |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Marich Kashyap Maharshi, Girijashankar Mayashankar Shastri |
| Publisher | Sasthu Sahitya Vardhak Karyalay |
| Publication Year | 1970 |
| Total Pages | 1034 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Interfaith |
| File Size | 36 MB |