________________
દેશસામ્ય-અધ્યાય ૨૨ મે
૯૮૭
દક્ષિણના તથા પશ્ચિમના દેશોના આહાર-વિહારનું | પૂર્વ દિશાને દેશ તે મધુર, શીતલ સામ્ય વર્ણવેલ હોવું જોઈએ. ૧,૨
તથા ભારે હોય છે, એમ જાણવું; તેમાં પ્રથમ કશ્યપને જીવકના પ્રશ્નો | કુમાવર્તની” તેમ જ “કટીવર્ષ ” પ્રદેશ જ પથિકૃષિg gવાન.. . રોવતઃ | | આવેલ છે; અને મગધ દેશમાં મહારાષ્ટ્ર”
સાથિમકાનન્ત વાર્થ શુશ્ચિશિહિત મારા | તથા “ઋષભદ્વીપ” જ આવેલા છે; તેમ જ શરા તેરા મ તુ કુરુક્ષેત્રે પ્રતિષ્ઠિતમા | ‘પડ્રવર્ધન” તથા “મૃત્તિકાવર્ધમાનક પ્રદેશ
ઋષિઓમાં શ્રેષ્ઠ ભગવાન કશ્યપને | પણ તેમાં આવેલા છે અને કટ, માતંગ, જીવકે આમ પૂછયું હતું કે જે વિદ્યા, જુદા | તામ્રલિપ્ત, ચીરક-ચીન અને તે પછી પ્રિયંગુ, જુદા દેશોના સામ્ય-હિતકર કે પથ્ય આહા. | કૌશલ્ય, કલિંગ તથા પૃષ્ઠપૂરક દેશ પણ રાદિ જે જાણતા ન હોય, તો તેઓ તે તે | ત્યાં છે. ૭-૯ દેશના લોકોની ચિકિત્સા ક્યા પ્રકારે કરી | ઉપર્યુક્ત દેશવાસી લેકે કેવા હોય છે? શકે? વળી જે કુરુક્ષેત્ર કહેવાય છે, તે કયા | પપુ વિનો મત્ય અorus (ન ૫)વ ૨ દેશની મધ્યમાં ગણાય છે? ૩
गुडशाल्योदनप्राया मत्स्यभोजनसेविनः॥१०॥ ભગવાન કશ્યપને પ્રત્યુત્તર
प्रायशो मधुराहारा वातश्लेष्मात्मका नराः।
એ ઉપર જણાવેલ દેશોમાં જે લોકે इत्येवमुक्तो भगवान् काशिराजो महामुनिः ॥४॥ |
વસે છે તેઓ (લગભગ) પ્લીહા–બળના इदमुत्तरमक्लिष्टं व्याख्यातुमुपचक्रमे ।
રોગી અને ગલગંડના પણ રોગી હોય છે, कुरुक्षेत्रं मध्यदेशाद्योजनानां शतं परम् ॥५॥
કારણ કે તેઓ લગભગ ગેળ તથા શાલિसमस्तान पडूसान् प्रायो भुञ्जते मध्यदेशजाः ।
ડાંગરને ભાત જમનારા અને માછલાંનું भक्ष्यभोज्यान्नवीरास्ते भुञ्जन्तो वाऽसकृत्तथा ॥
ભોજન સેવનારા હોય છે, તે ઉપરાંત લગભગ ભગવાન કશ્યપને જીવક એમ પૂછવું | મધર આહાર જમનારા પણ હોય છે, તથા. હતું ત્યારે (તેમના બદલે) મહામુનિ | એ ઉપર્યુક્ત દેશવાસી લોકે વાતયુક્ત કાશિરાજાએ આ સરળ ઉત્તર આપવાની
કફપ્રકૃતિવાળા હોય છે. ૧૦ શરૂઆત કરી હતીઃ કુરુક્ષેત્ર મધ્યદેશથી સે |
| तेषां कटुकतिक्तं च रूक्षमुष्णं च भोजनम् ॥११॥ જન આગળ રહેલું છે; એ મધ્ય દેશના | यच्चान्यदपि प्रलेष्मन्नं तेषां तत्तत् प्रयोजयेत् । લોક લગભગ સમગ્ર યે રસવાળા | એ કારણે તે તે દેશવાસીઓને વિષે આહારોને ખાય છે અને તે પ્રકારે ભક્ષ્ય |
સામ્ય-માફક એવાં તીખાં, કડવાં, રૂક્ષ તથા તથા ભેજ્ય ખોરાકને ખાતા હોઈ તે મધ્ય
ઉષ્ણ –ગરમ જ ભેજનને પ્રયોગ કરવો દેશના લોકો વીર હોય છે, કેમ કે તેઓ | જોઈએ અને તે ઉપરાંત બીજું પણ જે એવા સમગ્ર રસોથી યુક્ત ખોરાકને પણ | કંઈ આહારદ્રવ્ય કફનો નાશ કરનાર હોય, વારંવાર જમ્યા કરે છે. ૪-૬
તેનો પણ તેઓને પ્રયોગ કરાવવો જોઈએ. ૧૧ પૂર્વ દેશનું વર્ણન
દક્ષિણ દિશાના દેશનું વર્ણન पूर्वदेशस्तु विज्ञेयो मधुरः शीतलो गुरुः। कञ्चीपदा नवध्वाना कावीरास्तुल्ययोरपि ॥१२॥ कुमारवर्तनीमा(चा)दौ कटीवर्षस्तथैव च ॥७॥ वानसी कुमुदाराज्यं चिरिपालिस्तथैव च । मगधासु महाराष्ट्रमृषभद्वीपमेव च । चीरराज्यञ्च चोराणां पुलिन्दंद्रविडेषु च ॥१३॥ पौण्ड्रवर्धनकं चापि मृत्तिकावर्धमानकम् ॥ ८॥ करघाटः शनानां च विवे(दे)हा मण्डपेषु च । कटं च समातङ्गं ताम(म्र)लिप्तं सचीरकम् । कान्तारं च वराहं च घटाखाभीरमेव च ॥१४॥ શિવકુમથ શૌર્થ ટિપૂરવમ્ ૨ | રક્ષિort વિરામાિ જેવા વિ...........