Page Text
________________
( ૨૫૩ .
દ્વાદશમ પરિછેદ 3 ફૂટઓ અને કદ વિષે કાંઈક વધારે સબીજી ક્ષત્રિયોમાંથી થયેલી હોવી જોઈએ. પરંતુ આ રાજાઓના તથા કોઈ બેધિવેશના સિક્કાઓને
જ્યારે ઉદયન ભટના પુત્ર અનુરૂહે તેમના સેનાપતિ જોડી બતાવ્યા છે અને એવું નિવેદન કર્યું છે કે તેમના નાગદસક સાથે ઠેઠ દક્ષિણમાં સિલોન ઉપર ચડી સમયને ચોક્કસ નિર્ણય કરી શકાતો નથી. આમાં જઇને તે મગધ સામ્રાજ્યમાં ભેળવી લીધું હતું ત્યારે બોધિવંશ સાથે આપણે નિસબત ન હોવાથી તેને પાછી વળતાં, વચ્ચે આવતા સર્વ પ્રદેશ ઉપર, પિતાની- છોડી દઈશું. ચૂ ટુવંશીઓમાં ધૂળા (ધુટુકુળ) નંદક્ષત્રિયજ્ઞાતિના આ બધા સરદારને પૃથક પૃથક મૂળાનંદ એ નામે (પુ. ૨, સિક્કા નં. ૪૯ થી પર) અધિકાર આપીને સૂબા પેઠે નિયુક્ત કરી દીધા હતા. સિક્કાઓથી તેમ, ચૂટુકાનંદ આ પુસ્તકે (લેખ નં. ૨૫) કાળક્રમે સ્થિતિનું પરિવર્તન થતાં તેમાંના કેટલાક- અને વિષ્ણુકુડચદુ (લેખ નં. ૨૪-૧૬) શિલાલેખેથી લગભગ સઘળા જ, એક વખતે સર્વે નહીં પણ જાણીતા થયા છે. લેખવર્ણનમાં ષષમ પરિચ્છેદે ભિન્ન ભિન્ન વખતે, વળી એક વખત સ્વતંત્ર બની આપણે તેમને નંદવંશીઓના સંબંધી તરીકે અને બેસે. ત્યાં બીજાનો વળી રાજઅમલ શૌર્ય ભરેલે આંધ્રપતિએ સાથે મગધમાંથી ઉતરી આવેલા ગણાવ્યા આવે એટલે તેની શરણાગતિમાં ચાલ્યા જાય છે. પરંતુ પુ. ૨, પૃ. ૧૦૩ માં તેમના સિક્કવિણને પ્રમાણે રાજકારણરંગના અનેક પલટા ભેગવી રહ્યા સદકનકળલાય મહારથીને તથા ચૂં ટુકડાનંદી રાજાહતા. તે જ પ્રમાણે આ કદંબ પ્રજાને પણ સમજી નો ઉદ્દભવ એક સમયે થયાને જણાવ્યો છે. લેવું. તેમને જે લેખે (પરિચ્છેદ ૬, ને. ૨૪-૨૬- છતાં તેમનું મૂળ તે નંદવંશમાં સમાયેલું દર્શાવ્યું છે. ૨૭-૨૮) એકદમ પ્રાચીન સમયના મળી આવે છે ગમે તેમ, પરંતુ તેમના સિક્કાની બનાવટ, ચિહ્નોની તે ઉપરથી સમજાય છે કે તેઓ પ્રથમ અરબી સમુદ્રની સજાવટ તથા આકૃતિ અને બાહ્ય રંગઢંગ ઉપરથી કિનારે આવેલ અપરાંત નામે ઓળખાતા પડ્ડી પ્રદેશ તરત કહી શકાય તેમ છે, કે તેઓ શતવહનવંશી ઉપર હકમત ચલાવતા હોવા જોઈએ, અને પ્રસંગની આદિપુરુષની સાથે કોઈને કોઈ પ્રકારે જોડાયેલા અનુકૂળતા પ્રાપ્ત થતાં, પાસેના પ્રદેશ ઉપર આક્રમણ કરી હશે જ. વળી તેમના સિક્કામાં ઉજૈનીનાં ચિહ્નને પિતાને સત્તા પ્રદેશ વિસ્તાર્યો જતા હતા. આ પ્રમાણે અભાવ હોવાથી તેમજ પોતાના નામ સાથે “રા' તેમની ઉત્પત્તિ ઈ. સ. પૂ. ની પાંચમી સદીની આદિમાં શબ્દ જોડતા હોવાથી, તેમનું સ્વતંત્રપણું પણ સિદ્ધ કહેવાય. પરંતુ ધીમે ધીમે ઈ. સ. ની પાંચમી છઠ્ઠી થાય છે; છતાં જે પ્રદેશમાંથી આ સિક્કા અને લેખો બાદ તેની ગણના કાંઈક વધારે સત્તાશાળી રાજકર્તા મળી આવે છે તેનો વિચાર કરીએ છીએ ત્યારે તરીકે થવા માંડી હતી અને જો ભૂલતા ન હોઈએ તો તેઓ તદન નાના વિસ્તારના જ સ્વામી હોય તો ગર્જરેશ્વર સોલંકી રાજા સિદ્ધરાજ જયસિંહની એમ જણાય છે. આ સર્વ સ્થિતિનું સમીકરણ કરતાં માતા મયણલાદેવી આ કદબવંશી રાજાઓની જ રાજ- એમ દેખાઈ આવે છે કે, (૧) તેઓ શતવહનવંશી કન્યા હતી. તે સમયે કદંબાની રાજધાની ગેકર્ણપુર- રાજા શ્રીમુખની માતાના પિયરપક્ષ-કેલહાપુર, કારવાર, ગોવા બંદરે ગણાતી હતી. પરંતુ તેમની સત્તાને અંત ધારવાડ શહેરવાળા-કાનારા જીલ્લાના જ મૂળવતની કયારે આવ્યો તે નિશ્ચિતપણે કહેવા જેવી સ્થિતિમાં હોવા જોઈએ, અને નંદ બીજો જ્યારે આ કારવારની આપણે નથી. હાલ તે એટલું જ કહી શકાય કે કન્યા સાથે લગ્ન કરી, પોતે તેણુને મગધ તરફ લઈ આપણે જે સમયનું વર્ણન કરી રહ્યા છીએ તે કાળે ગયો હશે ત્યારે તેણીનાં આ સગાંઓ પણ સાથે તેઓ રાજા હાલ શાતકરણિના શાસનતળે ખંડિયા સાથે ગયાં હશે; અને મગધ ગયા બાદ ત્યાંના ૨૫તરીકે ગણુતા હતા.
૩૦–વર્ષના વસવાટ દરમિયાન ક્ષત્રિયો સાથે અરસહવે ચૂટુ સરદારે વિશે બે શબ્દો કહીશું. કે. પરસ લગ્નગ્રંથીથી જોડાયા હશે. આ મિશ્રણથી જે પ્રજા આ. રે.માં તેના કર્તા છે. રેસને પિતાને પુસ્તકના અંતે ઉત્પન્ન થઈ તેમણે નંદવંશના સબંધ સૂચક નામે
| SR No. | 032487 |
| Book Title | Prachin Bharat Varsh Part 05 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Tribhuvandas Laherchand Shah |
| Publisher | Shashikant and Co |
| Publication Year | 1941 |
| Total Pages | 448 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 15 MB |