Sutrakritang Sutra

SR No.: 032440
Original Sutra Author: N/A
Author: Sudarshanlal Acharya, Priyadarshan Muni, Chhaganlal Shastri
Publisher: Shwetambar Sthanakvasi Jain Swadhyayi Sangh
Publication Year: 1999
Total Pages: 658
Language: Hindi
Classification: Book_Devnagari & agam_sutrakritang
File Size: 21 MB

Page 450

श्री सूत्रकृताङ्ग सूत्रम्
अनुवाद मृषावाद-असत्य भाषण करना, अब्रह्मचर्य सेवन करना, परिग्रह रखना एवं अदत्तादानकिसी द्वारा नहीं दी गई वस्तु अपने आप ले लेना ये सब लोक में शस्त्र के तुल्य हैं तथा कर्मबंध के कारण हैं । अतः विद्वान् विवेकशील मुनि इन्हें ज्ञेय परीज्ञा द्वारा जाने ।
टीका शेषव्रतान्यधिकृत्याह - मृषा असद्भूतो वादो मृषावादस्तं विद्वान् प्रत्याख्यानपरिज्ञया परिहरेत् तथा 'बहिर्द्ध' ति मैथुनं 'अवग्रहं' परिग्रहमयाचितम् - अदत्तादानं, (ग्रं. ५२५०) यदिवा बहिद्धमिति - मैथुनपरिग्रहौ अवग्रहमयाचितमित्यनेनादत्तादानं गृहीतं, एतानि च मृषावादादीनि प्राण्युपतापकारित्वात् शस्त्राणीव शस्त्राणि वर्तन्ते । तथाऽऽदायते-गृह्यतेऽष्टप्रकारं कर्मैभिरिति (आदानानि ) कर्मोपादानकारणान्यस्मिन् लोके, तदेतत्सर्वं विद्वान् ज्ञपरिज्ञया परिज्ञाय प्रत्याख्यानपरिज्ञया परिहरेदिति ॥१०॥
-
टीकार्थ - सूत्रकार अब बाकी के व्रतों के सम्बन्ध में प्रतिपादित करते हैं। जो जैसा नहीं है उसे वैसा कहना मृषावाद कहलाता है । विद्वान् ज्ञानी साधु प्रत्याख्यान परिज्ञा से इनका त्याग करे । मैथुन को 'बहिद्ध' कहा जाता है तथा परिग्रह को अवग्रह एवं अदत्तादान को अयाचित कहा जाता है । अथवा 'बहिद्ध' शब्द से अब्रह्मचर्य तथा परिग्रह दोनों का ग्रहण होता है । अवग्रह एवं अयाचित पद से अदत्तादान लिया जाता है। असत्य भाषण आदि प्राणियों के लिए दुःख उत्पन्न करने के कारण शस्त्र के सदृश हैं तथा अष्टविध कर्म बंध हेतु हैं । विवेकशील पुरुष यह ज्ञपरिज्ञा द्वारा इन्हें जानकर प्रत्याख्यान परिज्ञा द्वारा इनका परित्याग करे ।
ॐ ॐ
पलिउंचणं च भयणं च, थंडिल्लुस्सयणाणि या । धूणादाणाई लोगंसि, तं विज्जं परिजाणिया ॥ ११ ॥
छाया
-
पलिकुञ्जनञ्च भजञ्च, स्थण्डिलोच्छयणाणि च ।
धूनयादानाति लोके, तद्विद्वान् परि जानीयात् ॥
अनुवाद - परिकुञ्चन - माया, भजन-लोभ, शद्रिल-क्रोध तथा उच्छयन-मान ये लोक में कर्म बंधन के कारण हैं । विवेकशील मुनि इनके स्वरूप को जानकर इनका परित्याग करें ।
टीका किञ्चान्यत् पञ्चमहाव्रतधारणमपि कषायिणो निष्फलं स्यादतस्तत्साफल्यापादनार्थं कषाय निरोधो विधेय इति दर्शयति-परि-समन्तात् कुञ्च्यन्ते वक्रतामापाद्यन्ते क्रिया येन मायानुष्ठाने तत्पलिकुञ्चनं मायेति भण्यते, तथा भज्यते सर्वत्रात्मा प्रह्वीक्रियते येन स भजनो - लोभस्तं, तथा यदुदयेन ह्यात्मा सदसद्विवेक विकलत्वात् स्थण्डिलवद्भवति स स्थण्डिलः- क्रोधः, यस्मिंश्च सत्यूर्ध्वं श्रयति जात्यादिना दर्पाध्मातः पुरुष उत्तानी भवति स उच्छ्रायो-मानः, छान्दसत्वान्नपुंसकलिङ्गता, जात्यादि मदस्थानानां बहुत्वात् तत्कार्यस्यापि मानस्य बहुत्वमतो बहुवचनं, चकाराः स्वगतभेदसंसूचनार्थाः समुच्चयार्था वा धूनयेति प्रत्येकं क्रिया योजनीया, तद्यथा-पलिकुञ्चनंमायां धूनय धूनीहि वा, तथा भजनं- लोभं तथा स्थण्डिलं-क्रोधं तथा उच्छ्रायं-मानं, विचित्रत्वात् सूत्रस्य क्रंमोल्लङ्घनेन निर्देशो न दोषायेति, यदि वा रागस्य दुस्त्यजत्वात् लोभस्य च मायापूर्वकत्वादित्यादावेव मायालो भयोरूपन्यास इति, कषायपरित्यागे विधेये पुनरपरं कारणमाह - एतानि पलिकुञ्चनादीनि अस्मिन् लोके आदानानि वर्त्तन्ते, तदेवाद्विद्वान् ज्ञपरिज्ञयापरिज्ञाय प्रत्याख्यानपरिज्ञया प्रत्याक्षी ॥११॥
422

Translation AI Generated

## The Sutra Kritanga Sutra

**Translation:**

Speaking falsehood (Mṛṣāvāda), engaging in sexual misconduct (Abrahmacarya), attachment (Parigraha), and taking what is not given (Adattādāna) are all like weapons in the world and are the cause of karmic bondage. Therefore, wise and discerning monks should know these through the knowledge of discernment (Jñā-parijñā).

**Commentary:**

The Sutra-maker now speaks about the remaining vows. Speaking what is not true is called Mṛṣāvāda. Wise and knowledgeable ascetics should abandon these through the knowledge of rejection (Pratyākyāna-parijñā). Sexual misconduct is called "Bahirdh", attachment is called "Avagraha", and taking what is not given is called "Ayācita". Or, the word "Bahirdh" encompasses both sexual misconduct and attachment. The terms "Avagraha" and "Ayācita" refer to taking what is not given. These, like falsehood, etc., are like weapons because they cause suffering to living beings and are the cause of eightfold karmic bondage. Therefore, wise and discerning men should know these through the knowledge of discernment and abandon them through the knowledge of rejection.

**Om Om**

**Translation:**

Deception (Palikunjan), greed (Bhajan), anger (Sthandila), and pride (Ucchāyana) are the causes of karmic bondage in the world. Wise and discerning monks should abandon these after knowing their nature.

**Commentary:**

Furthermore, the Sutra-maker shows that even the observance of the five great vows is futile for one who is attached to passions (Kṣāya). Therefore, to make these vows fruitful, the suppression of passions is necessary. "Palikunjan" is the practice of deception, where actions are twisted and distorted. "Bhajan" is greed, where one desires everything. "Sthandila" is anger, where one becomes confused and unable to distinguish between right and wrong. "Ucchāyana" is pride, where one becomes arrogant due to birth, etc. The plural form is used because there are many types of pride, such as pride in birth, etc. The "ca" (च) indicates the different types of passions or their collective nature. Each of these passions should be abandoned. For example, one should abandon deception (Palikunjan), greed (Bhajan), anger (Sthandila), and pride (Ucchāyana). The order of the Sutra is not a fault, as it is due to the complexity of the subject. Or, it could be that deception is the root of greed, and greed is the root of anger, etc. Therefore, the Sutra emphasizes the abandonment of passions. The Sutra-maker further states that these passions (Palikunjan, etc.) are the causes of karmic bondage in the world. Therefore, wise and discerning monks should know these through the knowledge of discernment and abandon them through the knowledge of rejection.