________________
पाठ 42
शब्द पिष्टम्-आटा, पीसी हुई कोई वस्तु। कुसुमम्-फूल। एकदा-एक समय। इतः-यहाँ से। ततः-वहाँ से। कुतः-कहाँ से। सर्वतः-सब ओर। अक्षः-पांसा। अक्षैः-पाँसों से। अग्रम्-नोक। अनृतम्-असत्य। ऋतम्-सत्य। अमृतम्-अमृत। अम्बरम्-आकाश। अम्बुजम्-कमल। अरण्यम्-जंगल। अङ्गरागः-उबटन। हृदयम्-दिल । कम्पनम्-काँपना। अन्यायः-अन्याय । अपराधः-गुनाह । अभिप्रायःमतलब । अलङ्कारः-जेवर।सैनिकः-फ़ौजी आदमी। भारवाहकः-कुली। अशुभम्-पाप। अक्षरम्-अक्षर, हर्फ़। अङ्गम्-अंग, शरीर। अञ्जनम्-सुरमा। अध्ययनम्-पढ़ाई। अद्भुतम्-अजीब। कारागृहम्-जेलखाना। चाञ्चल्यम्-चंचलता।
क्रिया परिदधाति-(वह) पहनता है। परिदधासि-(तू) पहनता है। परिदधामि-पहनता हूँ। परिधास्यति-(वह) पहनेगा। परिधास्यसि-(तू) पहनेगा। परिधास्यामि-पहनूँगा। यामि-जाता हूँ। यासि-(तू) जाता है। याति-(वह) जाता है। यास्यामि-जाऊँगा। यास्यसि-(तू) जाएगा। यास्यति-(वह) जाएगा।
वाक्य 1. एकदा अहं वनं गतः-एक समय मैं वन को गया। 2. तत्र मया एकः वृक्षः दृष्टः-वहाँ मैंने एक वृक्ष देखा। 3. तस्य फलम् अतीव मधुरम्-उसका फल बहुत ही मीठा था। 4. तत् फलं मया भक्षितम्-वह फल मैंने खाया। 5. तस्य कन्या अलङ्कारं परिदधाति-उसकी लड़की ज़ेवर पहनती है। 6. अलङ्कारः सुवर्णस्य रजतस्य च भवति-जेवर सोने तथा चाँदी का होता है। 7. तस्य कः अपराधः आसीत् यतः सः कारागृहे स्थापितः-उसका क्या कसूर था, __ जिस कारण वह जेलखाने में रखा गया। 8. अक्षैः मा क्रीड-पाँसों से न खेल। 9. वृथा मा अट-व्यर्थ न घूम। 10. सदा अध्ययनं कुरु-हमेशा पढ़। 11. कदापि अन्यायं न कुरु-कभी अन्याय न कर। 12. तस्य कः अभिप्रायः अस्ति-उसका क्या मतलब है ?
135