________________
કબીર વાણી.
પામવાના વેહેમથી ઉપજતાં શરીર સંસારના દુઃખોમાં, માણસ હંમેશાં ડુબેલ રહે છે, અને તેમાંના ઘણુંએકના જીવ પણ નાશ પામી જવાનો ભયમાં પડેલા હોય છે. એ દુઃખમાંથી ને ભયમાંથી, જ્યારે માણસને સદગુરૂની મુલાકાત થાય છે, અને ગુરૂએ આપેલાં જ્ઞાનથી કોઈ એકાદને પરમેશ્વરની મુલાકાત થાય છે ત્યારે જ તે બચવા પામે છે.
અર્થાત–પતંગિયાંને એ વેહેમ લાગેલ હોય છે, કે હું દીવાને જઈને મળું તેજ મને સુખ થાય, ને નહિ તે નહિ, ને માણસને એ વહેમ લાગેલો હેય છે કે, મારી ઇન્દ્રિઓને મનપસંદ મેજ મને મળે ને મળ્યા કરતી રહે, તેજ મને સુખ થાય, ને નહિ તે નહિ. સુખ પામવાના વહેમથી પતંગિયું દીવા તરફ ને તેની ગરમીથી પીડાય, ને ગરમીથી પીડાય તે પણ પાછું નહિ હડે, ને બળતાને મળવા જાય ને એમ કરતાં દાઝી જઈ મરણ પામે.
માણસ પણ એવું જ કરે ને એવુંજ પામે; પિતાની ઇદ્રિને મનપસંદ મજ તે પહેલી વાર ભોગવે ત્યારે તે બેહદ સુખ પામે. બીજીવાર ભોગવે ત્યારે સુખ જરા ઓછું થાય, ને સાથે ડું જ દુઃખ આવી જાય; ત્રીજી વાર ભોગવે, ત્યારે સુખ જરા વધારે ઓછું થાય, ને દુઃખ જરા વધુ ઉપજે; એમ કરતાં કરતાં, અંતે એવું થઈ જાય કે પેલે ભંગ તે પુરે ભગવાય, પણ સુખ જરાએ નહિ થાય, ને દુખજ બધું થાય. દુઃખ શરીરનું ઉપજે ને સંસારનું ઉપજે, ને એક નહિ પણ અનેક દુઃખે ઉપજે, ને દરેક અસલ દુ:ખમાંથી બીજાં અનેક નવાં ઉપજે, એમ બીજાને બીજાં દુઃખ ઉપજ્યાંજ જાય; અને દુઃખને સીલસીલો એટલે લાંબે જાય કે અમુક દુઃખ, કયું સુખ ભોગવવા જતાં ઉપજેલાં માઠાં પરિણામમાંનું એક માઠું પરિણામ છે એ પણું નહિ સમજાય. એથી ઉલટું, ઇદ્રિને લગતું કેઇ અમુક સુખ માણસ ભોગવ ભેગવ કરે, તેથી શરીરનાં ને સંસારનાં જે જે દુઃખ થાય, તે બધાને જોઈ તે માણસ હેબતાઈ જાય, ને ફરી પેલું સુખ ભોગવવાનું છોડી દે, તે તે બચી જાય; નહિ તે માર્યો જાય. કારણ કે, દુર્ગણે સંખ્યામાં ને બળમાં વધ્યાં જાય,
જ્યારે સદગુણે સંખ્યામાં ને બળમાં ઘટયાં જાય, ને મનની શક્તિઓ પણ ઘટતી જાય; એમ કરતાં કરતાં એક વખત એવો આવે, કે જ્યારે મનના સર્વ