________________
મનથી શરીર પર થતી અસર.
૧૨૯
(૪૨૩). કાયા દેવળ મન ધા, બિષય લહેર કિરાય. મકે ચલતે તન ચલે, તાકા સર્વસ્વ જાય.
માણસનું શરીર એક દેવળ છે, અને મને તેની ટોચ ઉપર ઉડતે વાવટે છે. જેમ પવનની લહેરથી વાવટે ઉડયા કરે છે, તેમ પાંચ ઇન્દ્રિઓને માહ આપનારી વસ્તુઓથી મન “ઉડ ઉડ” થયા કરે છે; પણ મનના દોરવ્યા પ્રમાણે જેણે પિતાનાં શરીરને કામે લગાડ્યું યાને મનમાં જે વિચારો આવે તેજ કાર્યો માણસ કર્યા કરે, તે તે માણસનું સર્વ કાંઈ જતું રહેવાનું યાને તે દુઃખી થવાને.
(૪૨૪). મન ચલે તે ચલને દે, ફિર ફિર નામ લગાય
મન ચલતેં તન થંભ હય, તાકા કછુ ન જાય. . કબીર કહે છે કે, એ ભાઈ, તારૂં મન ચાલતું હોય, ને ચાલતું અટકાવી ન શકાય, તો તેને ચાલવા દે; પણ ફરી ફરી તેને ઈશ્વરના નામમાં લગાડીને અટકાવ. કારણ કે જેનું મન ચાલતું હોય, તે પણ જે શરીરને અટકાવત રહે, યાને મનમાં વિચાર આવ્યું તેવું કામ કરતાં જે અટકે, તેનું કાંઇ પણ જવાનું નથી.
(૪૨૫) મન ગયા તે જાને રે, મત જાને કે શરીર બિન ચિલે ચહિ કમાંન, કિન બિધ લાગે તિર?
તારું મન જાય તો જવા દે પણ શરીરને મનમાં કહ્યા પ્રમાણે કાર્ય કરવા દઈશ નહિ; કારણ કે, જેમ ચિલ્લે ચઢાવ્યા વિનાના તીરની કમાણ ખેંચવાથી, કોઈને પણ તે તીર લાગતું નથી તેમ, મનમાં વિચાર આવ્યા છતા, જ્યાં સુધી માણસ તે કાર્ય કરતો નથી, ત્યાં સુધી તેનું કંઈ જવાનું નથી, ચાને તેને ઝાઝું નુક્સાન થતું નથી.
