________________
चक्रदत्तः।
(वातव्याध्य चन्च माससैन्धवतैलम् ।
तृतीयं मापतैलम् । तेलं सङ्कुचितेऽभ्यंगो माषसैन्धवसाधितम् ।
माषातसीयवकुरण्टककण्टकारीबाहो शीर्षगते नस्य पानं चौत्तरभाक्तिकम् ॥
गोकण्टटुण्टुकजटाकपिकच्छुतोयैः । काथोऽत्र माषनिष्पाद्यः सैन्धवं कल्कमेव च १४२/
कार्पासकास्थिशणबीजकुलत्थकोलउड़दका क्वाथ तथा सेंधानमकका कल्क छोड़कर सिद्ध |
काथेन बस्तपिशितस्थ रसेन चापि ॥१४९।। किया तैल संकुचित अंगोंमें मालिश करनेके लिये तथा बाहु
शुण्ठया समागधिकया शतपुष्पया च पा शिरोगत वायुमें नस्य तथा भोजनके साथ पिलानां हित.
सैरण्डमूलसपुनर्नवया सरण्या । कर होता है ॥ १४२ ॥
रास्नाबलामृतलताकटुकैर्विपकं
माषाख्यमेतदवबाहुहरं च तैलम् ॥ १५० ॥ माषादितैलम् ।
अर्धाङ्गशोषमपतानकमाढयवात. भाषात्मगुप्तातिविषारबूक
माक्षेपकं सभुजकम्पशिरःप्रकम्पम् । रास्नाशताहालवणैः सुपिष्टैः।
नस्येन बस्तिविधिना परिषेचनेन चतुर्गुणे माषवलाकषाये
हन्यात्कटीजघनजानुरुजश्व सर्वाः ॥१५१॥ तैलं कृतं हन्ति च पक्षवातम् ॥ १४३ ॥ | उड़द, अलसी, यव, पियावांसा, भटकटैया, गोखरू,
सोनापाठेकी जड़की छाल तथा कौंचके बीज व विनौले, उड़द तथा खरेटीका क्वाथ तथा उड़द, कौंच, अतीस,
सनके बीज, कुलथी व बेरका क्वाथ तथा बकरेके मांस एरण्ड, रासन, सौंफ सेंधानमकका कल्क छोड़कर सिद्ध किया
रस तथा सोंठ, छोटी पीपल, सौंफ, एरण्डकी जड़, पुनगया तेल पक्षाघातको नष्ट करता है॥ १४३॥
नेवा, गन्धप्रसारणी, रासन, खरेटी, गुर्च, कुटकीका कल्क द्वितीयं माषतैलम् ।
छोड़कर पकाये गये तेलको अभ्यङ्ग, नस्य, बस्तिकर्म तथा
परिषेचनके द्वारा प्रयोग करनेसे अवबाहुक, अर्धाङ्गशोष, अपमाषप्रस्थं समावाप्य पचेत्सम्यग्जलाढके।
तानक, ऊरुस्तम्भ, आक्षेपक, भुजा, तथा शिरके कम्पनको पादशेषे रसे तस्मिन्क्षीरं दद्याश्चतुर्गुणम् ॥ १४४ ॥ दूर करता है । तथा कमर, जंघा व घुटनोंकी पीडाको नष्ट प्रस्थं च तिलतैलस्य कल्कं दत्त्वाक्षसम्मितम् । करता है ॥ १४९-१५ ॥ जीवनीयानि यान्यष्टौ शतपुष्पां ससैन्धवाम् १४५/ रानात्मगुप्तामधुकं बलाव्या त्रिकण्टकम ।
चतुर्थ मापतैलम् । पक्षघातेऽर्दिते वाते कर्णशूले सुदारुणे ॥ १४६ ॥
मापका बलाकाथे रास्नाया दशमूलजे । मन्दश्रुतौ चाश्रवणे तिमिरे च त्रिदोषजे।
यवकोलकुलत्थानां छागमांसभवे पृथक् ।। १५२ ॥ हस्तकम्पे शिरःकम्पे विश्वाच्यामवबाहुके ।।१४७॥
प्रस्थे तैलस्य च प्रस्थं क्षीरं दत्त्वा चतुर्गुणम् । शस्तं कलायखजे च पानाभ्यजनबस्तिभिः ।
रास्नात्मगुप्तासिन्धूत्थशताहरण्डमुस्तकैः ॥१५० ।। माषतैलमिदं श्रेष्ठमूर्ध्वजत्रुगदापहम् ॥ १४८ ॥
जीवनीयैबलाव्योषैः पचेदक्षसमैभिषक् । १ प्रस्थ उड़द १ आढ़क जलमें पकाना, चतुर्थाश शेष | हस्तकम्पे शिरःकम्पे बाहुशोषेऽवबाहुके ॥ १५०॥ रहनेपर उतार छान लेना चाहिय, फिर इसमें ४ प्रस्थ बाधिर्ये कर्णशूले च कर्णनादे च दारुणे । दूध, तैल १ प्रस्थ तथा जीवनीय गणकी औषधियां तथा विश्वाच्यामर्दिते कुब्जे गृध्रस्यामपतानके ॥ १५५।। सौंफ, सेंधानमक, रासन, कौंचके बीज, मौरेठी, खरेटी,
बस्त्यभ्यञ्जनपानेषु नावने च प्रयोजयेत् । त्रिकटु, गोखरू प्रत्येक १ तोलाका कल्क छोड़कर पकाना
माषतैलमिदं श्रेष्ठमूर्ध्वजत्रुगदापहम् ।। १५६ ।। चाहिये । यह तेल पक्षाघात, आर्दत, कर्णशूल, कम सुनाई
काथप्रस्थाः षडेवात्र विभक्त्यन्तेन कीर्तिताः। पड़ना या न सुनाई पड़ना, त्रिदोषज तिमिररोग, हस्त तथा शिरके कम्प, विश्वाची, अवबाहुक तथा कलायखजको पीने, उड़दका क्वाथ ६४ तोला, खरेटीका क्वाथ ६४ तोला. मालिश तथापिचकारी लगानेसे नष्ट करता है । तथा जत्रुके ऊपर रासनका क्वाथ ६४ तोला, दशमूलका काथ ६४ तो० यव, के समस्त रोगोंको नष्ट करता है ॥ १४४-१४८॥ |बेर व कुलथीका क्वाथ ६४ तोला तथा बकरेके मासका काथ