________________
આ નિર્વિકલ્પતાની વધુ પ્રગાઢતા તે સમાધિ. સમયના ગાળા પર પણ વિકલ્પોના પાંખા પડવાનો લય લંબાશે અને ઊંડાણના સ્તર પર પણ. એ નિર્વિકલ્પ ઉપયોગમાં, સમાધિમાં શું ઘટે છે ? હૃદયંગમ વર્ણન અપાયું છે અહીં : ‘અચળ જ્યોતિ ઝળકે તિહાં, પાવે દરસ અનૂપ.’
આત્મદર્શન. આત્મજયોતિનું આ દર્શન. જયોતિર્મય બનીને, સમાધિની દશાને પામીને થયેલું આ જ્યોતિર્મયનું દર્શન.
‘પાવે દરસ અનૂપ...’ આવું દર્શન તો ક્યારેય થયું નથી. બસ, હવે તો એને જ જોયા કરીએ તેમ થયા કરે... ‘અધ્યાત્મ બિન્દુ’ કહે છે તેમ તેને જ જોવાનો છે.(૧)
નરસિંહ ભગત આ અચલ જ્યોતિની વાત કરતાં કહે છે :
બત્તી વિણ, તેલ વિણ, સૂત્ર વિણ જો વળી,
અચળ ઝળકે સદા અનળ દીવો;
નેત્ર વિણ નીરખવો રૂપ વિણ પરખવો,
વણ જિહ્વાએ ૨સ સરસ પીવો...
નીરખને ગગનમાં કોણ ઘૂમી રહ્યો...
†.
किं मुग्ध ! चिन्तयसि काममसद्विकल्पां- स्तद्बह्मरुपमनिशं परिभावयस्व ।
यल्लाभतोऽस्ति न परः पुनरिष्टलाभो
यद्दर्शनाच्च न परं पुनरस्ति दृश्यम् ॥ २९ ॥
સમાધિ શતક
૮૪
