________________
બંધક મુનિની સજ્ઝાયની એક પંક્તિમાં કહેવાયું છે : ‘એ તો વળી સખાયો મળિયો, ભાઈ થકી ભલેરો રે...’
ગજસુકુમાલ મુનિની વાત સાંભળતાં રૂંવાડાં ખડાં થઈ જાય. તાજા લંચન કરાયેલ મસ્તક પર ખેરના ધધકતા અંગારા મુકાયા. પરંતુ આનંદઘનીય અન્તરાત્મદશાના વર્ણન પ્રમાણે તેઓ પોતાના શરીરના સાક્ષી જ માત્ર હતા (૧)
‘અંતર આતમ ખેલ...' પંક્તિની આ જીવન્ત અભિવ્યક્તિ ! પોતાની ભીતરી દશામાં, અન્તરાત્મદશામાં ગજસુકુમાલ મુનિ એવા તો ઓતપ્રોત બન્યા છે કે શરીરમાંથી હુંપણાની ચાદર સંકેલાઈ ગઈ. ચાદર જ ન રહી, તો એને બળવાની વાત ક્યાં રહી ?
‘ચિત્તદોષ આતમ-ભરમ...' મનમાં, ચિત્તમાં ઊઠતા રાગ, દ્વેષ, અહંકાર આદિ દોષો તે આત્મતત્ત્વનું સ્વરૂપ નથી; એ દોષોમાં હુંપણાની બુદ્ધિ થવી – ‘મારો ગુસ્સો એવો છે કે જો એ બેકાબૂ બન્યો તો’... વગેરે શબ્દો દ્વારા અભિવ્યક્ત થતી, ક્રોધમાં હુંપણાની બુદ્ધિ - એ આત્મતત્ત્વનો તેમાં થયેલ ભ્રમ છે.
આનંદઘનીય વ્યાખ્યા કાયાના અને રાગાદિના મમત્વથી ઉપર ઊઠવાની વાત કરે છે. ‘કાયાદિકનો હો સાખીધર રહ્યો...' સમાધિશતકની વ્યાખ્યામાં પણ ઉપલક્ષણથી કાયાના મમત્વને ટાળવાની વાત લઈ
શકાય.
(૨) કાયાદિકનો હો સાખીધર રહ્યો, અંતર આતમરૂપ... સુમતિજિન સ્તવન.
સમાધિ શતક
| **
