________________
નૃત્યની પૃષ્ઠભું બિજળેશલિસંતસૂરિ ગ્રંથ સંગ્રહ વિલક્ષણ
‘રાચે સાચે
ધ્યાનમેં...' ધ્યાનની આગળ લાગેલ આ વિશેષણ (સાચું) ધ્યાનની અનુભૂલ્યાત્મક વ્યાખ્યા ભણી આપણને દોરી જાય છે.
માત્ર શબ્દો વડે ધ્યાનની સુગંધનો પરિચય નહિ થાય. શબ્દો અદૃશ્ય થશે, વિકલ્પો જશે. અને ભીતર લહેરાઈ રહેલ સ્વગુણના સમંદરનો અનુભવ થશે.
કલિકાલ-સર્વજ્ઞ આચાર્યપ્રવર શ્રી હેમચન્દ્રસૂરિ મહારાજા યોગશાસ્ત્રમાં કહે છે : મનના વિકલ્પોને જેણે નાથ્યા નથી, તેવો સાધક યોગની, ધ્યાનની શ્રદ્ધા રાખે તે પાંગળો માણસ પગ વડે ગામ જવાની ઈચ્છા રાખે તેવું છે.
(૭)
ત્યાં તેમણે મનોનિરોધને કર્મનિરોધ સાથે સાંકળેલ છે. મહોપાધ્યાય યશોવિજયજી મહારાજનું પ્રસિદ્ધ વચન યાદ આવે ઃ નિર્વિકલ્પ ઉપયોગમાં, નહિ કર્મનો ચારો...
:
તો, નિર્વિકલ્પતાને પાયો બનાવી યોગી યોગનો/ધ્યાનનો પ્રાસાદ ખડો કરે છે. ‘રાચે સાચે ધ્યાનમેં, યાચે વિષય ન કોઈ.’ પરની અપેક્ષા બિલકુલ નીકળી-ચૂકી છે. પરિણામે, ‘નાચે માચે મુગતિ રસ’... અને તે જ આત્મજ્ઞાની. ‘આતમજ્ઞાની સોઇ.’
$Z *
૧
(૭) અનિરુદ્ધમન: સન્, યોગશ્રદ્ધાં દ્ધાતિ યઃ । पद्भ्यां जिगमिषुर्ग्रामं, स पङ्गुरिव हस्यते ॥ मनोरोधे निरुध्यन्ते, कर्माण्यपि समन्ततः । अनिरूद्धमनस्कस्य, प्रसरन्ति हि तान्यपि ॥
• योग शास्त्र ४/३७-३८
સમાધિ શતક
૫૧
