Chandshastram

SR No.: 023483
Original Sutra Author: N/A
Author: Pingalacharya, Kedarnath
Publisher: Parimal Publications
Publication Year: 1994
Total Pages: 322
Language: Sanskrit, Hindi
Classification: Book_Devnagari
File Size: 20 MB

Page 187

काव्यमाला।
...............१२.१४. २. ....... .......... 1-1-1-1-1-1-1-1-1-s -1--1-1-1-1-1-1-1-2, ट-मा-4-बि-शे-प-पे-श-लाः प्रा-च्य-प-ति-क-वि-का-व्य-सं-प-दः॥
अयुक्ततीयेनोदीच्यवृत्तिः । ४ । ३८॥ 'पूर्वः साकम्' इत्यनुवर्तते । अयुक्पादे तृतीयेन लकारेण यदि पूर्वः संगच्छते, तदा 'उरीच्यवृत्तिः' नाम वैतालीयम् । शेषं यथाप्राप्तमेव । तत्रोदाहरणम्
१. .............१.१२.११.१.२.१..........11१1.18.. 1-1-1-1-1-1-1-1-1- 1-1-1- 1-1-1-1-1-1-s. अ-बा-च-र-म-न-जि-ता-क्ष- श्रु-ति-दु-टं य-ति-क-:-म-क-मम् ।
......... ...... .. २. १. ६. .. ८.१०.११.u.t... 1-1-1-1-1-s। 5-1- 1-1-s s -1-1-1-1-1-1-5 प्र-सा-द-र-हि-तं च ने-प्य-ते क-वि-मिः का-व्य-मु-ही-च्य-वृ-ति-भिः ॥
आभ्यां युगपत्प्रवृत्तकम् । ४ । ३९॥ .
आभ्यां पूर्वोचलक्षणाभ्यां युगपत्प्रवृत्ताभ्यां 'प्रवृत्तक' नाम वैतालीयम् । युक्पादे पञ्चमेन पूर्वः संगच्छते, अयुक्पादे तृतीयेन द्वितीय इत्यर्थः । तत्रोदाहरणम्रगणः छ. ग.
रगणा ब. गु. .. .. ५. ५. ५. ८. ९, ११.१२.११. २. ३. ५. ६. .. .१०..१५.११.१६. 1- 1-1-1-1-1-1-1- 1-1- 1-1-1-1-1-1-1-5, इ-द म-र-त-वं-श-भू-भू-तां भू-य-तां श्रु-ति-म-नो-र-सा-य-नम् ।
रगणः ल. गु. 1. 1. 1. ५. ... ९.११.१२.१४. २. ३. ५. ६. ७. ८.१०.११.१३.१४.६. 1-1-1-1-1-5 ।-5-1-
s s -1-1-1-1-1- 1-1-1-5, . प-वि-त्र-म-धि-कं शु-भो-द-यं. व्या-स-व-क्र-क-थि-तं प्र-च-त-कम् ॥
अयुक्चारुहासिनी । ४।४०॥ यस्य सर्वे पादा अयुग्लक्षणयुक्तास्तद्वैतालीयं 'चारुहासिनी' नाम । किं तल्लक्षणम् ? चतुर्दशमात्रत्वं, तृतीयेन पूर्वस्य योगः। तत्रोदाहरणम्
१. अस्यापि 'वैतालीयोदीच्यवृत्तिः, औपच्छन्दसकोदीच्यवृत्तिः, आपातलिकोदीच्यवृत्तिः' इति मेदत्रयमुपलभ्यते तत्रैव । २. 'वैतालीयप्रवृत्तम् , औपच्छन्दसकप्रवृत्तम् , आपातलिकाप्रवृत्तकम्' एवं त्रिविधं छन्दःकौस्तुभादौ । ३. तथैव चारहासिन्यपि त्रिविधा।
-