Page Text
________________
७
-
तृतीयः परिच्छेदः भ्राम्यत्पिण्डिचण्डिमा कथमहो ! नाद्यापि विश्राम्यति ॥' अथ शान्त:
शान्तः शमस्थाथिभाव उत्तमप्रकृतिमतः ॥ २४५ ॥ कुन्देन्दुसुन्दरच्छायः श्रीनारायणदेवतः । अनित्यत्वादिनाऽशेषवस्तुनिःमारता तु या।। २४६ ।।
परमात्मस्वरूपं वा तस्यालम्बनमिष्यते । पिण्डितः ( बहुलीकृत: ) चण्डिमा ( तीक्ष्णत्वम् ) यस्य, तादृशः सन् कयं = केन प्रकारेण, अद्याऽपि = इदानीमपि, न विश्राम्यति = नो विरमति, प्रतिध्वनिरूपेण परिस्फुरत्येवेति अहो आश्चर्यम् । शार्दूलविक्रीडितं वृत्तम् । अत्र धनुष्टङ्कार आलम्बनविभावः, तस्य विस्तीर्णतोद्दीपनविभावः । तस्य वर्णनमनुभावः, हर्षादयश्च व्यभिचारि. भावाः । लक्ष्मणस्य विस्मयः स्थायिभावः, एतेषां समवायेन सामाजिकानामद्भुत. रसप्रतीतिः ॥
शान्तरसं वर्णयति-शान्त इति। "शान्तः" शमस्थायिभावः = शमा ( शान्तिः ) स्थायी भायो यस्य सः । अत उत्तमप्रकृति. = उत्तमा प्रकृतिः (प्रधान, पुरुषः, नायकः ) यस्य सः, तादृशो मतः = अभिमतः ।। २४५ ॥
कुन्देन्दुसुन्दरच्छायः = सुन्दरी ( मनोहरा) छाया (कान्तिः), यस्य सः । कुन्देन्दु ( माध्य पुष्पचन्द्रौ ) इव सुन्दरच्छायः । श्रीनारायणदेवतः = श्रीनारायणः देवतं यस्य सः।
. शान्तरसस्यालम्बनं निर्दिशति-अनित्यत्वादिनेति। अनित्यत्वादिना = नश्वरत्वादिना, या अशेषवस्तुनिःसारता-समस्तपदार्थानां सारशून्यता ।। २४६ ।।
वा = अथवा, परमात्मस्वरूपं = परमेश्वरस्वरूपं, तस्य = शान्तरसस्य, आलम्बनम् =आलम्बनविभावः, इष्यते = अभिलष्यते ।
शान्तरसस्योद्दीपनविभावाग्निदिशति-पुण्याषमहरिक्षेत्रतीर्थरम्यवनादयः = रूप भाण्डके भीतरी भागमें घूमती हुई फैलाई गई तीक्ष्णतासे युक्त होकर कैसे अभी तक विश्रान्त नहीं हो रहा है।
शान्त-शान्तरस में स्थायी भाव शम है, उत्तम जन इसका भाश्रय होता है ॥ २४५ ॥
कुन्दपुष्प और चन्द्रमाके समान इसकी कान्ति सुन्दर होती है, इसके देवता श्रीनारायण हैं । अनित्यत्व आदिसे समस्त वस्तुओंकी निःसारता ।। २४६ ॥
अषवा परमात्माका स्वरूप शान्तरसका आलम्बन विभाव है । पश्चि बाथम,
| SR No. | 023456 |
| Book Title | Sahityadarpanam |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Sheshraj Sharma Negmi |
| Publisher | Krushnadas Academy |
| Publication Year | 1994 |
| Total Pages | 690 |
| Language | Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari |
| File Size | 15 MB |