Chandonushasan

SR No.: 023450
Original Sutra Author: N/A
Author: Vijaylavanyasuri, Vijaysushilsuri
Publisher: Gyanopasak Samiti
Publication Year: 1969
Total Pages: 460
Language: Sanskrit, Hindi
Classification: Book_Devnagari
File Size: 29 MB

Page 299

२५४ सवृत्तिच्छन्दोऽनुशासनप्रद्योते [अ० २, सू०-२६६-३००.]
गौ चेद्वाणिनी ॥२९९॥ नजमजजेभ्यः परी गौ चेद्वाणिनीसंशम् । यथा- परभृतकूजितानि जरठेभुरसो नवेन्दुर्, मलयसमीरणो मलयजं मधुसंगमश्च । अपि न तथा हरन्ति मिलितानि मनो यथेदं, मदभरललभाषितमहो खलु वाणिनीनाम् ॥२६६.१.१७॥१४॥
चतुर्दशं प्रकारमाह- गौचेद्वाणिनीति । विवृणोति- नजभजजेभ्यः परौगोचेद्वाणिनीसंज्ञमिति । पूर्वोक्त पञ्च गणेभ्यः परो गुरू 'In. Ish ॥. Is1. IS1. ss.' इतीदृशंरक्षरः कृताः पादा यस्य तत् बाणिनी नामक मत्यष्टिजातिच्छन्द इत्यर्थः । उदाहरति-यथा-परभृतेति । परभृतकूजितानि परभृतानां कोकिलानां कूजितानि वचनानि, जर ठेस्रसः परिपक्वेक्षुद्रवः, नवेन्दुः नूतनशशी मलयसमीरणः दक्षिणदिपवनः, मलयजं चन्दनम्, मधुसङ्गमः वसन्तप्रवृत्तिः-(एतानि) मिलितानि संमिलितानि अपि तथा तेन प्रकारेण मन: चेतो न हरन्ति न स्ववशं नयन्ति यथा येनप्रकारेण इदं श्रुयमाणम् बाणिनीनाम्- मत्तानांविदग्धस्त्रीणां मदभरलल्लभाषितम् मदभरेण मदातिरेकेणलल्लं मनोहरंभाषितम् वचनम् मनोहरतीतिशेषः । अन्न सर्वेषामेव संमोहनानां मूर्धन्यम् मत्तविदग्धस्त्रीभाषितमिति तात्पर्यम् । प[i][1] भृ[1]त[1] कू[s]जि[1]ता[s]नि[1]ज[i][i] ठे[5] क्षु[1] र[i] सो [s]न[1]वे[5]न्दुः[s] इति लक्षणसमन्वयः । इत्थं सप्तदशाक्षराया अत्य ष्टिजातेश्चतुर्दशभेदा उक्ताः । प्रस्तारगत्या तु १३१०७२ मिताः भेदा भवन्ति तदुक्तं भरतेन 'एकत्रिंशत्सहस्राणि वृत्तानां च द्विसप्ततिः। तथा शत सहस्रच छन्दस्यत्यष्टिसंज्ञिते ॥ इत्युकम् ( भ. ना. शा. १४॥६३ ) ॥अ० २, सू० २६६।१।१७।१४।। इत्यत्यष्टि:
धृत्यां नभ्या रौ काञ्ची टैः॥३००|| मरमयरराः । टेरिति एकादशभिर्यतिः । यथा- संप्राप्तेऽस्मिन् जगचक्षुषि रवी प्रत्यग्गिरेगह्वरं, प्रेयःसंकेतवेश्माभिसरणे धत्से पिधानांशुकम् । मुग्धे ध्वान्तानुरूपं किमु मुधैवौत्सुयक्योगात कणत-, काञ्चीमजीरकोलाहलमिम शक्ता निषेईन चेत् ॥३००.१॥ वाचालकाञ्चीत्यन्ये ॥३००.१॥