________________
ટીકાર્થ-ગતિવિભ્રમ=વિકારસહિત ગમન. અથવા ગતિ એટલે શોભા. વિભ્રમ એટલે અંગોમાં મનોહર આભૂષણોની રચના. અથવા વિભ્રમ એટલે ઘણાકાળે પ્રિયનું દર્શન થતાં પ્રેમથી ઉત્સુકતાપૂર્વક ઊભા થવું.
ઇંગિત સ્નેહપૂર્વક નિરીક્ષણ અથવા મહા બુદ્ધિશાળીઓથી જાણી શકાય તેવી ગૂઢ મનની ચેષ્ટા.
આકાર સ્તન, મુખ અને સાથળની રચના અથવા સંપૂર્ણ શરીરની સુંદર આકૃતિ. હાસ્ય વિલાસપૂર્વક હસવું. કટાક્ષ-રાગથી તિર્ણ નિરીક્ષણ, અથવા વિચિત્ર દષ્ટિસંકોચ. વિવશ=શરણરહિત. (૪૨) स्नानाङ्गरागवर्तिकवर्णकधूपाधिवासपटवासैः । गन्धभ्रमितमनस्को, मधुकर इव नाशमुपयाति ॥ ४३ ॥
स्नानं-सुगन्धिजलदेहधावनम् अङ्गागस्तु कुङ्कमादिः, सुरभिद्रव्यनिष्पन्ना दीपवर्त्याकारा वर्तिका, वर्णकः-चन्दनम्, धूपस्तु प्रतीतः, अधिवासस्तुकस्तूरिकादि, पटवासस्तु-वस्त्रसौरभ्यकारी गन्धविशेषः, एषां सप्तानां द्वन्द्वः तैः, 'याकारा'-विति क्वचिद् ग्रहणात् इस्वत्वं वर्तिकायाः । गन्धभ्रमितमनस्कोगन्धविह्वलचित्तो मधुकर इव नाशमुपयाति-भ्रमरवद् विनश्यतीति ॥ ४३ ॥
ગાથાર્થ સ્નાન, અંગરાગ, વર્તિકા, ચંદન, ધૂપ, અધિવાસ અને પટવાસની ગંધના કારણે વિઠ્ઠલ ચિત્તવાળો જીવ ભમરાની જેમ નાશ પામે છે. ટીકાર્થ- સ્નાન=સુગંધી જળથી શરીરને ધોવું. અંગરાગ=કેસર વગેરેનું વિલેપન. વર્તિકા=સુગંધી દ્રવ્યોથી બનેલો શરીર ઉપર કરાતો દીવાની વાટ જેવા આકારવાળો લેપ.
અધિવાસ=કસ્તૂરી વગેરે સુગંધી પદાર્થો.
પટવા =વસ્ત્રમાં સુગંધ કરનાર ગંધવિશેષ. ૧. સંસ્કૃતમાં ત્રીજી વિભક્તિ હોવા છતાં ગુજરાતીમાં વાક્યરચનાની સરળતા માટે પટવાસની’ એમ છઠ્ઠી વિભક્તિ લખી છે.
પ્રશમરતિ • ૪૦
