________________
આ પ્રમાણે કલ્પ્ય-અકલ્પ્યનું વિધાન એકાંતિક નથી એમ નિરૂપણ કરીને હવે ત્રણ યોગોના નિયમન માટે કહે છે–
ગાથાર્થ– સાધુએ બધી રીતે મનથી તે વિચારવું જોઇએ, વચનથી તે બોલવું જોઇએ અને કાયાથી તે ક૨વું જોઇએ કે જે આ લોકમાં અને પરલોકમાં खेम सर्वप्राणे स्व-५२ उभयने आध= छु : जा२४ न बने. (१४७) इत इन्द्रियनियन्त्रणमाचष्टे
सर्वार्थेष्विन्द्रियसंगतेषु वैराग्यमार्गविघ्नेषु ।
परिसंख्यानं कार्यं, 'कार्यं परमिच्छुना नियतम् ॥ १४८ ॥ सर्वार्थेषु-शब्दादिषु, कीदृशेषु ? इन्द्रियैः सङ्गताः-इन्द्रियाणां गोचरतां गतास्तेषु, तथा वैराग्यमार्गविघ्नेषु सम्यग्ज्ञानकियान्तरायेषु, किमित्याहपरिसंख्यानं-तत्त्वावलोचनं कार्यं यत एते शब्दादय इत्वरा आयतावहिता इति ज्ञपरिज्ञया ज्ञात्वा प्रत्याख्यानं विधेयं । कस्मात् पुनः परिसंख्यायन्ते गोचरमागताः शब्दादय इति ? कार्यं - प्रयोजनं परं प्रकर्षवद् मोक्षपदप्राप्तिलक्षणमिच्छता - अभिलषता नियतं शाश्वतम् ॥ १४८ ॥
॥ इत्याचाराधिकारः ॥
અહીંથી ઇન્દ્રિયના નિયંત્રણને કહે છે—
ગાથાર્થ— શાશ્વત મોક્ષપદની પ્રાપ્તિ રૂપ શ્રેષ્ઠ કાર્ય (=ફળ)નાં અભિલાષીએ વૈરાગ્યમાર્ગમાં અંતરાય કરનારા અને ઇન્દ્રિયોની સાથે સંબંધવાળા થયેલા સર્વ વિષયોમાં તાત્ત્વિક વિચારણા કરવી.
ટીકાર્થ વૈરાગ્યમાર્ગમાં વિઘ્નરૂપ=સમ્યગ્ જ્ઞાન અને સમ્યક્ ક્રિયામાં
અંતરાય કરનારા.
१. कार्यं सकलकर्मक्षयलक्षणो मोक्षः । प्रकृष्टं परं धर्मार्थकाममोक्षाणां मोक्षाख्यमेव कार्यं परं कार्यम् । कामस्य दुःखात्मकत्वात् दुःखहेतुत्वात् तत्साधनव्यभिचारात् । अर्थस्यार्जनरक्षणक्षयसंगहिंसादिदोषदर्शनात् अनर्थानुबन्धित्वाच्च नृसुरैश्वर्याणां क्षयातिक्लेशयुक्तत्वात् । अभ्युदयलक्षणस्य धर्मस्यार्थकामफलत्वात् दुष्टता । सर्वत्र चात्यन्तिकैन्तिकसुखस्वभावात् परं कार्यं मोक्षस्तमिच्छता । (बृहत्टीअ )
પ્રશમરતિ - ૧૧૫
