________________
૩૮
જૈન ધર્મને સરળ પરિચય વાળે. હવે જો આનીકના દરવાજા બંધ કરાય તે, ન કચરે આવતું બંધ થાય, અને કેઈ જે એવું ચૂર્ણ અંદર નખાય તે અંદરનો કચરો સાફ થઈ જાય. એ જ રીતે (૧) જીવ જાણે એક સરોવર છે. એમાં અનંત જ્ઞાન, અનંત સુખદિપ નિર્મળ પાણી છે. પરંતુ મિથ્યાત્વ, કષાય, હિંસાદિરૂપ નીકો દ્વારા કર્મકચરે જીવ સાવરમાં ભરાયા કરે છે. (૨) આ કર્મ કચરે જડ છે, અજીવ છે, એવાં બીજા પણ પુદગલાદિ દ્રવ્ય જડ છે, અચેતન છે. એને અવતરવ કહેવાય. (૩) ત્યારે કમને લાવનાર મિથ્યાત્વાદિને આશ્રવતત્વ કહેવાય;
આશ્રવ—જેના દ્વારા આત્મ-સરોવરમાં કર્મ શ્ર–વહી આવે. હવે અવસરોવરમાં જે કમ એકઠાં થાય છે તે બે જાતના, (i) એક શુભ (ii) બીજા અશુભ. શુભ કર્મ મનને અનુકૂળ ફળ દેખાડે છે, અશુભ કર્મ મનને પ્રતિકૂળ ફળ દેખાડે છે. (૪) શુભ કર્મને પુણ્યતત્વ કહેવાય. (૫). અશુભ કર્મને પાપતત્વ કહેવાય. (૬) આશ્રવની નક સામે જે સમ્યકત્વ, સામાયિક, ક્ષમા, અહિંસા-વ્રત નિયમ વગેરે દરવાજા યા ઢાંકણું ગોઠવી દેવાય, તે કર્મકચરો આવતે અટકે. તેથી આ સમ્યકત્વ સામાયિકાદિને સંવરતત્વ કહેવાય. સંવર-કર્મની આડે ઢાંકણું (૭) હવે કર્મ જે આવે છે તે આત્મા સાથે બંધાય છે, એકમેક થઈને રહે છે. એ કમને સ્વભાવ, સ્થિતિ, કાળ, રસ વગેરે નકકી થાય એને બંધતવ કહેવાય (૮) આ બંધાયેલા કર્મ કચરાને બાર પ્રકા
