________________
૧૨૨
જૈનધર્મને સરળ પરિચય આ એમનો અપાયાપગમ–અતિશય છે. (અપાય દોષઅનર્થ, ઉપદ્રવ. એ હવે વિચરે ત્યાં ૧૨૫ પેજનમાંથી મારી –મરકી વગેરે ઉપદ્રવ દૂર થાય છે એને પણ અપાયાપગમઅતિશય કહે છે. વીતરાગ બનવાથી પછી સર્વજ્ઞ બને છે, એ જ્ઞાનાતિશય છે. ત્યાં જઘન્યથી ૧ કોડ દેવતા સાથે રહે, દેવે ઈન્દ્રો પૂજા ભક્તિ કરે, વગેરે “પૂજાતિશય છે. પ્રભુ ૩૫ ગુણવાળી દેશના આપે, એ “વચનાતિશય છે. આ જ મુખ્ય અતિશય છે. સાથે ૮ પ્રાતિહાર્ય ગણતાં અરિહંતના ૧૨ ગુણ કહેવાય છે. કુલ એમનામાં ૩૪ અતિશય (= વિશિષ્ટ વસ્તુ) ઉત્પન્ન થાય છે. એમને એક ભાગ આઠ પ્રાતિહાર્ય, સિંહાસન-ચામર–ભામંડળ-૩છત્ર-અશોકવૃક્ષ-પુષ્પવૃષ્ટિ–દિવ્ય ધ્વનિ–દેવદુંદુભિ છે. આ એમની સાથે રહે છે. આ વિભૂતિ ઉત્પન્ન થવામાં કારણભૂત એમણે પૂર્વભવમાં સાધેલ સમ્યદર્શન વગેરેની ઉચ્ચકેટિની સાધના, તેમજ “સંસારના કર્મપીડિત સર્વજીને હું કેમ ઉદ્ધાર કરું” એવી કરુણું ભાવના છે. અરિહંત બનવાના જીવનમાં પણ મોટી રાજ્યાદ્ધિ, વૈભવવિલાસ વગેરેને તિલાંજલિ આપી સર્વપાપ-પ્રવૃત્તિના ત્યાગ રૂપે અહિંસાદિના મહાવ્રત સ્વીકારે છે. પછી કઠેર સંયમ, તપસ્યા અને ધ્યાનની સાધના સાથે ઉપસર્ગ–પરિષહને સહન કરે છે. એથી જ્ઞાનાવરણ આદિ ચાર ઘાતી કર્મને નાશ કરી વીતરાગ સર્વજ્ઞ બને છે. ત્યાં પૂર્વની પ્રચંડ સાધનાથી ઉપજેલ તીર્થંકરપણનું પુણ્ય પણ ઉદયમાં આવે છે, અને એ અરિહંત બને છે. પછી ધર્મશાસનની સ્થાપના કરે છે. એમાં એ જગતને યથાર્થ તત્વ અને મેક્ષમાર્ગ
