________________
નવકાર મંત્ર અને પંચપરમેષ્ઠી
૧ર૧
૫. નવકાર મંત્ર અને પંચપરમેી
નવકારમંત્ર એ પંચપરમેષ્ઠીને નમસ્કાર કરવાનું સૂત્ર છે. એ સૂત્ર અને સૂત્રથી કરાતા નમસ્કાર મહામ ́ગળરૂપ છે; સકલ વિધીને દૂર કરે છે અને અચિંત્ય સિદ્ધિ કરી આપે છે. એનાથી સદ્ગતિ મળે છે. વળી નમસ્કાર કરતી વખતે પરમેષ્ઠીના સુકૃતા તથા ગુણા પ્રત્યે અનુમેદના તથા આકણુ રહે છે. અનુમેાદના ઉત્કૃષ્ટ આવડે તેા કરણ, કરાવણુ ને અનુમાદન સિરખાં ફળ નિપજાયે.' આકર્ષણથી સુકૃત તથા ગુણની સિદ્ધિ કરવાની દિશામાં પહેલું પગલું મંડાય છે. કોઈ પણ ધર્મ સિદ્ધ કરવા માટે આ પહેલ પગથિયું છે કે એનું આકર્ષણ ઊભું કરાય. એ ધર્મ ખીજ છે. ખીજ પર વૃક્ષ ઊગી ફળ આવે. પરમેષ્ઠી-નમસ્કારમાં આ આકષ ણુ સક્રિય અને છે. પંચ પરમેષ્ઠીમાં અરિહંત-સિધ્ધ-આચાય ઉપાધ્યાય અને સાધુ આવે છે.
(૧) અરિહંત એ પહેલા પરમેષ્ઠી છે, વિચરતા દેવાધિદેવ પરમાત્મા છે. અરિહંત એટલે દેવાની પણ પૂજાને જે અહીં છે, ચેાગ્ય છે. એમણે જ્ઞાનાવરણુ, દર્શનાવરણ અને અંતરાય કર્મના નાશથી ક્રમશઃ અજ્ઞાન, નિદ્રા અને દાના િ પાંચના અંતરાય એ ૭; તથા મેાહનીય કર્મના નાશથી મિથ્યાત્વ, રાગ, દ્રેષ, અવિરતિ અને કામ એ ૫, તેમજ હાસ્ય, શાક, હર્ષ ઉદ્વેગ, ભય અને જુગુપ્સા ( દુગ’છા) એ ૬, એમ અહાર દોષ ત્યજી દીધા છે, એથી એ વીતરાગ બન્યા છે.
જૈન. સ. ૫. ૯
