________________
૨૩૪
(૧) કમળમાંથી પાણી ઉપર્યુ! અંતઃકરણ રૂપ કમળમાંથી બ્રહ્મભાવનારૂપ એટલે બ્રહ્માકારવૃત્તિ કરવાના પ્રયત્નરૂપ પાણી ઉપર્યું.
(૨) પાણીમાંથી સૂર્ય ઉત્પન્ન થયો! બ્રહ્મ-ભાવનારૂપ પાણીમાંથી બ્રહ્મ- અનુભવરૂપ સૂર્ય ઉત્પન્ન થયો.
(૩) સૂર્યમાં ઠંડક ઉત્પન્ન થઇ! : બ્રહ્માનુભવરૂપ સૂર્યમાંથી અંત:કરણ”ની શાન્તિરૂપ શીતળતા ઉપજી.
(૪) આ શીતળતામાં ભરપુર સુખ છે! ઃ શાન્તિરૂપ શીતળતામાં બ્રહ્માનંદરૂપ પરિપૂર્ણ સુખ રહ્યું છે, તે સુખનો કદી નાશ થતો નથી - તે સુખ સર્વદા એકરસ છે, અને તે જ્ઞાનીનું પોતાનું જ સ્વરૂપ હોવાથી તે સુખ સમીપ પણ કહી શકાતું નથી એમ દૂર પણ કહી શકાતું નથી.
સુંદરદાસ કહે છે કે આ હકીકત ઉપરની જણાવેલી રીતે સાચી છે, બીજી રીતે નહીં - તેમાં એક રતિ પણ દૂર નથી - લેશ પણ મિથ્યા ન જાણો.
સવૈયા : ૫ પાની જરે, પુકારે નિશદિન, તાÉ અગ્નિ બુઝાવૈ આઈ, મેં શીતલ, તું તપત ભયા કયું? વારંવાર કહે સમજાઈ, મેરી ઝપટ તોહી જો લાગે, તો તું ભી શીતલ હૈ જાઈ, કબહુ જરની ફેરી ન ઉપજૈ, સુંદર સુખમેં રહૈ સમાઈ.
ભાવાર્થ “અંતઃકરણ રૂપ જળ આધિ વ્યાધિ ઉપાધિ રૂપ ત્રિવિધ તાપથી બળે છે. તે રાત-દિવસ નિરંતર પોતાના તાપ સંબંધી પોકાર કર્યા કરે છે. તે ત્રણ પ્રકારના તાપને બ્રહ્મજ્ઞાનરૂપ અગ્નિ આવીને ઓલવી નાખે છે અને અંતઃકરણ જળને બ્રહ્મજ્ઞાનરૂપ અગ્નિ આરંભમાં વારંવાર સમજાવીને કહે છે હું તારામાંથી ઉત્પન્ન થયો છું ને શીતળ છું છતાં તું કેમ તપેલું રહે છે? જો તને મારો સાચો સપાટો લાગે તો તું શીતળ થઈ જાય
