________________
૨૩૫
અને પછી ફરીથી કદી પણ તને તાપ ન ઉપજે, તું બળે નહીં અને ઉત્કૃષ્ટ અવ્યાબાધ સુખમાં અભેદ-ભાવે સમાઇ રહે એમ કવિ સુંદરદાસ કહે છે.
(જરની હિન્દી) = તાપ બળવું તે, જરે-બળે છે. પાન નં.-૭૯ ૨. સંત કબીરની અવળવાણી
સંત કબીરજીએ અવળવાણીના ઘણા પ્રયોગો કર્યા છે. અહીં એક નમૂનો જોઇએ. થોડી પંક્તિઓ શ્રી આનંદઘનજીની હરિયાળી જેવી છે. અવધૂ ! સો જોગી ગુરુ મેરા, જો યા પદકા કરે નિવેરા, ટેક, તરૂવર એક મૂલ બિન ઠાડા, બિન ફૂલાં ફૂલ લાગ્યા, શાખા પત્ર નહિ કછું વાકે, અષ્ટ ગગન મુખી બાગા. અવધૂ. ૧ પાંવ બિન નિરત, કરાં બિન બાજે, બિન જિહ્વા ગુન ગાવે, ગાવનહારેકુ રૂપ ન રેખા, સદ્ગુરુ હોય લખાવે. અવધૂ. ૨ પંછીકા ખોજ, મીનકા મારગ, કહે ‘કબીર’ વિચારી, અપરંપાર પાર પુરુષોત્તમ, વા મૂરતિકી બલિહારી, અવધૂ. ૩
અર્થ : હે અવધૂત! જે યોગી આ પદનો અર્થ અનુભવથી સ્પષ્ટ કરે તે યોગી મારા ગુરુ સમાન છે.
૧. સંસારરૂપ એક વૃક્ષ, બ્રહ્મ સાથે તેનો વાસ્તવિક સંબંધ નહિ હોવાથી, મૂળ વિના ઉભું છે. તેને વાસ્તવિક પૂર્વ અવસ્થા રૂપ ફળ લાગ્યાં છે. તેને વાસ્તવિક ડાળો અને પાંદડા કંઇ નથી. પ્રકૃતિ, મહત્ તત્ત્વ, અહંકાર ને પાંચ તન્માત્રા – એ આઠ ગગન, એટલે સૂક્ષ્મ તત્ત્વો મુખ્ય છે, એવા બાગમાં સંસારરૂપ વૃક્ષ રહેલું છે.
૨. બ્રહ્મ-ચૈતન્ય પગ વિના નૃત્ય કરતું હોય તેમ જણાય છે. (નિરત = નૃત્ય) હાથ વિના વાદ્ય વગાડનારમાં વાદ્ય વગાડતું હોય તેમ લાગે છે. તે ગાનારનું જે વાસ્તવિક સ્વરૂપ છે તેમાં કોઇ રૂપ કે રેખા નથી. જે સદ્ગુરુ હોય તે આ વાર્તાની સમજણ આપે છે.
