________________
૨૩૨
(૨) બ્લેરા જુદા જુદા પ્રકારના અવાજો સાંભળે છે!: જ્ઞાની બહારના અનુકૂળ કે પ્રતિકૂળ શબ્દોને રાગ-દ્વેષ-પૂર્વક સાંભળતા નથી પરંતુ ધ્યાનમાં તલ્લીન થવાથી, બહેરા એવા તે જ્ઞાની ‘અનાહત ધ્વનિ રૂપ જુદા જુદા પ્રકારના નાદો સાંભળે છે.
(૩) નાક – વગરના કમળની વાસ લે છે! જ્ઞાની અથવા યોગીને નકટા કહ્યા છે કેમકે તેઓ નાસિકા દ્વારા જતા-આવતા પ્રાણ-અપાન વાયુને વશ રાખે છે. તેઓ પ્રતિષ્ઠાની ઇચ્છા રાખતા નથી, તેથી યોગીરૂપ નકટા પોતાના હૃદયમાં સ્થિર બ્રહ્મરૂપ કમળની આનંદરૂપ ગંધને અનુભવે છે.
·
(૪) મુંગા બહુ સુંદર વાદ – વિવાદ કરે છે ! : યોગી-જન વાણીથી સત્ય-હિત પ્રિય અને મિત-બોલે છે અથવા વાણીથી ૫૨, મૌન રહે છે તેથી યોગી રૂપ બોબડા અજપા-જાપ રૂપ બહુ સુંદર વાદ કરે છે.
(૫) ઠૂંઠા પર્વતને પકડી ઉઠાવે છે! : જ્ઞાનીને કર્તાપણાનું કે ભોક્તાપણાનું અભિમાન ન હોવાથી અથવા રાગ - દ્વેષવાળા હાથ ન હોવાથી ઠૂંઠા કહેવાય છે. અને તેઓ અજ્ઞાન-રૂપ મોટા પર્વતને પોતાના ‘અંતઃકરણ’ રૂપ પૃથ્વીમાંથી ઉઠાવે છે એટલે જ્ઞાની અજ્ઞાનને દૂર કરે છે.
(૬) પાંગળા નૃત્યનું સુખ અનુભવે છે! : જ્ઞાની સંકલ્પ-વિકલ્પ રૂપ પગથી રહિત હોવાથી પાંગળા કહેવાય, અને તેઓ પોતાના સર્વવ્યાપક સ્વરૂપના અનુભવરૂપ નૃત્યનું સુખ ભોગવે છે.
કવિ સુંદરદાસ કહે છે કે જે મનુષ્ય આનો અર્થ વિચારે છે તે જ મનુષ્ય બ્રહ્મરૂપ ઉત્તમ સુખનો સ્વાદ પામે છે, અક્ષય અવ્યાબાધ સુખનો અનુભવ કરે છે.
સવૈયા : ૩
બુંદમાંહિ સમુદ્ર સમાણો, રાઇમાંહિ સમાણો મેર, પાનીમાંહિં તૂબિકા પાહન તરત ન લાગી ગેર,
