________________
૨૧૮
સોહે એમાં એક વિશેષ આકૃતિ અંકની ધારી રે; ઝાલ્ય દંડો ઊંધો કરમાં શોભા સવાઈ થાતી રે. ૨. એની સંગે રમવા આવે મધ્યસ્થ પરવર્ગી રે; માથે મૂકી ટોપી મહાલે “જે “જે ઉચરે લોકો રે. ૩ ક્રીડા નિરખી ઈન્દ્ર ભળે છે, અગ્રિમ વર્ણ લોપી રે; કૃપા શું ઊતરી મુજ પરેથી ?” શોકે વિમાસે શચી રે. ૪. ડોક્ટરની આ રચી હરિયાળી શારદાનું હીર વતાં રે, ઘર ઘર તોરણ બાંધો લોકો! પ્રસાદ વહેંચો જગમાં રે. ૫. સ્વતંત્ર ભારત ! બજાવ ડકો બિહાર વિહારી નામે રે, ચંદ્રનું હરણું કર્ણ ધરે છે બાબુ તણો જય સુણવા રે. ૬.
વિ. - શંકર યાને મહાદેવની કીર્તિ “અર્ધનારીશ્વર' તરીકે ફેલાઈ છે. એ જાણીને વર્ણમાળા રાજી થાય છે અને અભિયાન ધારણ કરે છે કેમકે એના ચાર ચાર પુત્રો “અર્ધસ્વર' તરીકે ઓળખાય છે. આ ચાર પુત્રો તે ય, ૨, અને છે. આ ચારમાં એકનો આકાર અંકના જેવોબગડા જેવો છે. એ અક્ષર તે ર છે. એ ચારમાં વિશેષે શોભે છે. એને કાનો લગાડતાં “રા' બને છે. કાનો એટલે જાણે ઊંધો પકડેલો દંડો. “રા' એ બે સવા અઢી જેવો ભાસ કરાવે છે. આમ પ્રથમ પદ્ય દ્વારા રા તૈયાર થાય છે. - ૧.
આ “રા' સાથે બીજા વર્ગનો - ચ-વર્ગનો મધ્ય અક્ષર અર્થાત્ જ રમવા આવે છે. એને માથે માત્રા હોય તો જાણે એણે માથા ઉપર ટોપી મૂકી હોય એમ લાગે છે. આમ કહી “જેની વાત કરાઈ છે અને લોકો જે જે બોલે છે એમ કહી એનું સમર્થન કરાયું છે. “રા” અને “જેની રમત જોઈ ઈન્દ્ર પણ જોડાય છે પરંતુ તેમ કરતી વેળાએ પોતાનો આદ્ય વર્ણ “ઈને જતો કરે છે. અર્થાત્ “રાજે સાથે “ન્દ્ર જોડાય છે. આમ રાજેન્દ્ર એવું નામ નિષ્પન્ન થાય છે. “ઈન્દ્ર' “રાજે સાથે ભળી ગયો તે
