________________
૧૬૧
જન્મીને, ચેતનરાજની માસીઓને જ ખાઇ ગયો, કેમ કે માયા-મમતાએ ખોટા સગપણને બ્હાને ચેતનરાજની પ્રગતિ રૂંધેલી.
રાગ-કેસરીનો મંત્રી, વિષયાભિલાષ-તેના બે પુત્રો, સુખ અને દુ:ખ, સગા ભાઇ પણ તેઓ ચેતનરાજના સગા ભાઇ નથી, પણ થઇ બેઠેલા ભાઇ-ભાંડુઓ છે. વૈરાગ્ય બેટાએ તો ચેતનના સુખ-દુ:ખના દુન્યવી ખ્યાલ હતા તે ધરમૂળથી ફેરવી નાખ્યા એટલે તેમને ખાઇ ગયો.
‘મકર-ધ્વજ’ કામદેવનું નામ છે. (કામદેવના રથ ઉપર મગર ચિત્રવાળી ધજા હોવાથી.) તે એક નગરનો નાનો રાજા હતો અને તેના પરિવારમાં પુ.વેદ, સ્ત્રીવેદ, નપુંસકવેદ હતા. આવા કામદેવને પણ વૈરાગ્યબેટો ખાઇ ગયો.
મોહ-મહારાજાના મૂળ ચાર પુત્રો-ચાર કષાય ઃ ક્રોધ, માન, માયા,
લોભ.
તે દરેકના ચાર ચાર પુત્રો પ્રત્યાખ્યાની, અપ્રત્યાખ્યાની સંજ્વલન (અનંતાનુબંધી) કુલ ૧૬ પુત્રો.
આ વૈરાગ્ય બેટો મહા મોહ-મહારાજાના ૧૬ પુત્રોને સોળે કષાયોને ખાઇ ગયો. આ કષાયો સંસારરૂપી વૃક્ષના મૂળ જેવા છે તેના ઉપર ચેતનરાજે વિજય મેળવ્યો.
અને છેલ્લે તૃષ્ણાબાઇ લોભ પાપનો બાપ છે. જેમ જેમ ઇન્દ્રિયોના વિષયો ભોગવાતા જાય તેમ તેમ વધારેને વધારે ભોગવવાની ઇચ્છા થાય, કદાપિ ભોગમાં તૃપ્તિ થાય નહી. પરિગ્રહ પાપનું મૂળ છે. પરિગ્રહીને વિવેક, વિચાર કે ગણિત નથી. આ તૃષ્ણાબાઇને વેદિકાનું સ્થાન આપ્યું છે જેના ઉપર મોહરાજાનું કુટુંબ બેસે છે. તેને આ વૈરાગ્ય બેટો ખા ગયો.
(૨) ભાવાર્થ : વૈરાગ્ય કંઇ કાચી માયા નથી એણે તો બનાવટી
