________________
૧૨૪
મહાજન' એટલે વ્યવહારિક “ભવ્ય જીવ જે ચારે ગતિ મનુષ્ય, દેવ, તિર્યંચ, નારકી ગતિ પામ્યા છે તેમને કંદર્પરૂપ, મોહમાયા, કામદેવ રૂપી માંકડીએ ઘેરી રાખ્યા છે. તેથી જીવાત્માને મુક્તિ માર્ગે જવા દે નહીં.
(૬) અર્થ : મેરૂ - પાંચ મહાવ્રત, ઉંદર - સંજવલન કષાયનો ઉદય (ચાર કષાયના ચાર ચાર ભાંગા = ૧૬ કષાયનું સ્વરૂપ જિજ્ઞાસુએ જ્ઞાની પાસેથી જાણવું.)
પંચમહાવ્રતી મુનિને સંજવલન કષાયના ઉદયે અતિચારરૂપ ઉંદર લાગે તો પંચમહાવ્રતરૂપ મેરૂ હાલી જાય અને તે “ઉતર ગુણ” વિરાધે.
એકેન્દ્રિયથી પંચેન્દ્રિય સુધીના સંસારી જીવોને તિરોહિત ભાવે કેવળજ્ઞાન છે. (સર્વ જીવ છે સિદ્ધ સમ) પરંતુ આવિર્ભાવ થયા વિના - પ્રગટ થયા વિના - કેવળજ્ઞાન રૂપી સુરજ આત્મામાં પ્રકાશ કરે નહીં, તેથી સંસારમાં બળ, વય, રૂપની હાનિ થઈ.
બેનડી = જીભ, જીભના લઘુબંધવ એટલે ૩૨ નાના ભાઈ – દાંત - ગયાં છતાં મોટી બહેન જીભને જરા પણ શોક ન થયો - વૈરાગ્ય ન થયો. જીભના બે કામ - બોલવું ને જમવું. ચેતન-જીવાત્મા વૃદ્ધ થયો, દાંત પડી ગયા છતાં ભોજન વગેરેની લાલચ, લવલવ ને લટપટ છૂટ્યાં નહીં. સંસારી જીવાત્મા ઘરડો થયો છતાં ચેતતો નથી કે કાળરૂપી વરૂ મેં મેં કરતી બકરીને ગમે ત્યારે ઝપટ મારી ખાઈ જશે.
(૭) અર્થઃ સમક્તિ, સમ્યક્દર્શન એ મોક્ષ માટેની પ્રથમ શરત છે તે વિના સર્વ ક્રિયા નિષ્ફળ છે. તેથી શુદ્ધ આત્મારૂપી શ્વેત હંસ હાલ કાળો દેખાય છે. અથવા કૃષ્ણ પરિણામે ચેતન જ હંસ તે કાળો દીસે છે.
અઢી દ્વીપમાં ૧000 કંચનગિરિ (સુવર્ણપર્વત) છે તેમ નિર્મળ શુદ્ધ આત્માના અસંખ્ય પ્રદેશ છે તેને કર્મરૂપી કાટ લાગ્યો તેથી દેહધારી
