________________
જૈન દર્શનમાં ઉપયાગ
ભવખ’ધન વધે, ગૃહસ્થાશ્રમ પુષ્ટ થાય, સંસારપુષ્ટ થાય, એવાં કાર્યાં કરતી વખતે હૃદયમાં જયારે બળતરા થાય, અને મેાક્ષપ્રાપ્તિને સરલ અનાવનારાં કાર્યો કરતી વખતે હૃદયમાં પરમેાલ્લાસ પ્રગટે, ત્યારે જ સમજવુ કે આત્મા ચતુ ગુણસ્થાનકે છે. આવા આત્મા મેવિરોધી કાર્યાં તે નહિ જ કરે, છતાં તે તેનાથી ન જ બની શકતું હાય, અને ન છૂટકે એના જ હાથે મેાક્ષથી વિપરીત કાય થવાના પ્રસગ આવે તે તેના અંતરમાં તેા પ્રચંડ શેશક અને તેવા કાય પ્રત્યે દ્વેષ જ થાય. આવેા આત્મા કદાચ પેાતાના પૂર્વ બંધ ગાઢ કહૃદયના કારણે વિષયકષાયમાં પરાવાયેલા હાય, આર'ભપરિગ્રહમાં જોડાયેલ હાય, અને સંસારમાં રહીને સાંસારિક કાર્યાં તેના હાથે કરવાં પડતાં હાય તા પણ તેના હૃદયમાં એવાં સઘળાં કામેા માટે વેદના તે થતી જ હેાય છે. અને તે ટાઈમે પણ તેને ઉપયેગ તા એવા વત્તતા હાય છે કે જે કાર્યાં મારે કરવાં જોઈ એ, તે થતાં નથી, અને જે કાર્યો કરવા જેવાં નથી તે મારે કરવાં પડે છે; એવાં કાર્ય માટે હાર્ત્તિક સહાનુભૂતિ ન હોય, તા માની લેવું કે તે ટાઈમે આત્મા, અવિરતિ સમ્યદ્રષ્ટિ નામે ચાથા ગુણસ્થાનકે વિદ્યમાન છે.
૧૫૮
અહિં આત્માની વૃત્તિ કયાં છે? તે જોવાનું છે. સાંસારિક સુખ અંગેના તીવ્રરાગ મંદ પડે અને આપ્તપુરૂષાના વચનાનુસાર કામ-ક્રાયલેાભ-મદ-અજ્ઞાન આદિ કષાયસ્વરૂપ ભાવક સમૂહને આધિન નહિ બનવાની તીવ્ર
