________________
ભૌતિકદ્રષ્ટિ અને આધ્યાત્મિકદ્રષ્ટિ
૧૫૭
એક માત્ર મોક્ષપ્રાપ્તિની જ તમન્નારૂપ વેગપણું જ્યારે જીવમાં જાગે, અર્થાત્ જે જીવના ઉપયાગ-લક્ષ તે અનાદિકાળથી સ’સારરાગવાળા વત્તતા હતા તે હવે પલટો પામી સસાર પ્રત્યે વિરાગભાવી બની રહે, તેવા જ આત્મા, મેાક્ષલક્ષી કહેવાય. માટે જ કહ્યુ` છે કે —‹ સુર નર સુખ જે દુઃખ કરી લેખવે, વ છે શિવસુખ એક સુગુણુનર;
——
""
આ સ`સારચક્રમાં અનાદિકાળથી અનંતા પુદ્દગલ પરાવત્તન પરિભ્રમણ કરી રહેલ જીવ જ્યારે ચરમાવત્ત અવસ્થાને પામે છે, ત્યારે જ જીવ મેક્ષલક્ષી ઉપયાગની ચેાગ્યતાવાળા કહેવાય છે. ચરમાવત્ત પહેલાંના કાળમાં જીવ, ભવનિને દપણું પામી શકતા જ નથી.
ચરમાવત્ત કાળમાં પણ જ્યારે વીતરાગ-જિન પ્રણિત ધને પામી જીવાદિ તત્ત્વાનુ સ્વરૂપ, યથાથ પણે સહે ત્યારે જ જીવ, વાસ્તવિક રીતે મેાક્ષલક્ષી ઉપયેાગવ'ત અને છે. મેાક્ષલક્ષી ઉપયેગથી જ જીવ ક્રમેક્રમે પણ ઉપયેગની પૂર્ણ શુદ્ધતાને – નિ લતાને પામી શાશ્વત સુખના ભેાકતા મની શકે છે.
આત્મા છે, નિત્ય છે, કમના કર્તા છે, લેાકતા છે, કમ થી આત્માના મેાક્ષ થઈ શકે છે, અને મેાક્ષના ઉપાય છે, આ છ ખામત અંગે વીતરાગ સજ્ઞ પ્રણિત શાસ્ત્રાનુસારે શ્રદ્ધાલુ ખની રહેલ આત્મા જ સમકીતિ હાઈ ચતુર્થાં ગુણસ્થાનકવત્તી કહેવાય છે.
