________________
"नाटकं प्रकरणं भारणं, व्यायोगं समवकारकम् ।
डिम्मेहामृगाङ्कविथ्यः, प्रहसनेतिदशस्मृतः ॥" प्रकरणस्य लक्षणम्
"लौकिकं वा रचितं वृत्तं, भवेत् प्रकरणे मतम् ।
विना विशेषं सर्वेषां, वृत्तं नाटकवत् रचेत् ॥" भारणस्य लक्षणम्
"एकाङ्कस्य भवेत् भारणः, धूर्तावस्थान्तरात्मकः ।" व्यायोगस्य लक्षणम्
"इतिवृत्तात्मकख्यातः, अल्पस्त्रीपात्रसंयुतः।
विना विशेषं नाट्यस्य, व्यायोगोऽतिनराश्रितः ॥" समवकारस्य लक्षणम्
"सुराऽसुराश्रयं वृत्त - मङ्कस्त्रय - समन्वितम् ।
संधयस्तुर्यमाख्यातं, समवकारस्य लक्षणम् ॥" डिमस्य लक्षणम्
"इन्द्रजालसभायुक्तः, युद्धक्रोधादिचेष्टितः ।
मुख्य रौद्ररसो यत्र, डिमः ख्यातेति वृत्तकः ॥" ईहामृगस्य लक्षणम्
"चतुरङ्क सभायुक्तः, इतिवृत्तश्च मिश्र वा । संधयोऽपि त्रयस्तत्र, ईहामृगः प्रकीर्तितः ॥"
साहित्य-१४
साहित्यरत्नमञ्जूषा-२०६।
